Wednesday, April 3, 2013

၂၄-ပါး အေပါင္းထားသည့္ သံုးပါးဂုဏ္ေတာ္ ဖြင့္ဆိုေသာ္…?



ေဒၚသန္းႏြဲ႔ (စက္မႈ၊ ၁) ေတာင္သာရဲ႕ ေလွ်ာက္ထားေသာ ေမးခြန္းမွာ---


ရတနာသုံးစုံ၊ ျမတ္သည့္ဂုဏ္၊ အကုန္သိလုိပါ၊
နက္အဓိပၸါယ္၊ ဖြင့္အက်ယ္၊ က်ဳိးသြယ္ မခ်န္ကာ၊
ေမတၱာေရွ႔ထား၊ က႐ုဏာပြါး၊ မိန္႔ၾကားေတာ္မူပါ။

အေမး။ ။(ခ) တပည့္ေတာ္မတုိ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား အၿမဲမျပတ္ ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္, ႐ြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ေလ့ ရွိေသာ ဘုရားရတနာ, တရားရတနာ, သံဃာရတနာ-ဟုဆုိအပ္ေသာ ရတနာသုံးပါးအေပၚ၌ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဂုဏ္ေတာ္ကုိးပါးကုိ ပါဠိ အနက္သေဘာကုိ လူတုိင္းနားလည္ႏုိင္ေကာင္းပါသည္ဘုရား၊ သုိ႔ေသာ္ တရားဂုဏ္ေတာ္ ေျခာက္ပါး, သံဃာဂုဏ္ေတာ္ ကုိးပါးကုိ နားရည္ဝ၍ ႐ြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ေနၾကရေသာ္လည္း ဂုဏ္ေတာ္တစ္ပါးစီ၏ အစြမ္းသတၱိကုိ အခ်ဳိ႕နားလည္သေဘာေပါက္၍ အခ်ဳိ႔သူမ်ား တစ္ေစ့ တစ္ဝက္သာ နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္ ေလာက္ပါသည္၊ သုိ႔ပါ၍ ဤရတနာသုံးပါး၏စြမ္းရည္သတၱိ, ပါဠိ အနက္သေဘာကုိ အားလုံး၏ အက်ဳိးစီးပြါးအလုိ႔ငွါ ဆရာေတာ္ဘုရားမွ ေမတၱာေရွ႔ထား က႐ုဏာပြါး၍ ေသခ်ာစြာ ရွင္းလင္းေပးေတာ္မူပါဘုရား။

အေျဖ။ ။(ခ) ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ ကုိးပါး, တရားဂုဏ္ေတာ္ ေျခာက္ပါး, သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ကုိးပါးတုိ႔၏ အနက္အဓိပၸါယ္ကား က်ယ္ဝန္းလွပါတယ္။ မွတ္ဖုိ႔လည္းလြယ္, ႐ြတ္ဆုိလုိ႔လည္း လြယ္တဲ့ မဟာဂႏၶာ႐ုံဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္စာအုပ္မွ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါး, တရားဂုဏ္ေတာ္ ၆-ပါး, သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါးကုိ မွတ္သားၾကေစလုိ ပါတယ္။

ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါး
၁။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အရဟံ,
၂။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ သမၼာသမၺဳေဒၶါ,
၃။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ,
၄။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ သုဂေတာ,
၅။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ေလာကဝိဒူ,
၆။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ,
၇။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ,
၈။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ဗုေဒၶါ,
၉။ ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ဘဂဝါ။

၁။ အရဟံဂုဏ္ေတာ္ဖြင့္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန- တစ္ေထာင့္ငါးရာ, ကိေလသာတုိ႔, ဝါသနာဓေလ့, အထုံေငြ႔မွ်, မေငြ႔မရိပ္, ဝင္းဝင္းဖိတ္သုိ႔, ေရႊစိတ္ပ်ံ႔သင္း, လြန္သန္႔ရွင္း၍, မင္းမင္းျပည္သူ, ၾကည္ျဖဴေကာ္ေရာ္, အလႉေတာ္မွန္, အပူေဇာ္ကုိ ခံေတာ္မူထုိက္ေသာ ဤအေၾကာင္း ေၾကာင့္လည္း၊ အရဟံ-အရဟံဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

ကိေလသာကင္း၊ လြန္သန္႔ရွင္း၍၊ မင္းမင္းျပည္သူ၊ မ်ားဗုိလ္လူတုိ႔၊ ၾကည္ျဖဴေကာ္ေရာ္၊ အပူေဇာ္ကုိ၊ ခံေတာ္မူဘိ၊ ဤသတၱိ၊ မည္ရွိ အရဟံဂုဏ္။

အရဟံဂုဏ္ေတာ္အရ--
(၁) “ကိေလသာတုိ႔မွ ေဝးကြာေတာ္မူ၏”ဟူေသာ အနက္၊
(၂) “လႉဒါန္းပူေဇာ္သမွ်ကုိ ခံယူေတာ္မူထုိက္၏”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။

အရဟံဂုဏ္နက္ ၅-မ်ဳိးထြက္---
(၁) အရကာမွ ျဖစ္လာတဲ့ အရဟံ-(ကိေလသာတို႔မွ) ေဝးကြာေတာ္မူေသာေၾကာင့္ “အရဟံ” မည္ ေတာ္မူ၏။ “အရဟံ”ဟု သုံးလုံးတြဲဖတ္။
(၂) အရဟမွ ျဖစ္လာတဲ့ အရဟံ-(ပစၥည္းအစရွိသည္တုိ႔ကုိ) ပူေဇာ္အထူးကုိ ခံေတာ္မူထိုက္ေသာေၾကာင့္ “အရဟံ”မည္ေတာ္မူ၏။ “အရဟံ”ဟု သုံးလုံးတြဲဖတ္။
(၃) အရိ+ဟမွ ျဖစ္လာတဲ့ အရဟံ-ကိေလသာရန္သူတို့ကို မဂ္ျဖင့္ ပယ္သတ္ေတာ္မူအပ္ေသာေၾကာင့္ “အရဟံ” မည္ေတာ္မူ၏၊ “အရ ဟံ”ဟု အရႏွင့္ ဟံကို ခြဲဖတ္။
(၄) အရ-ဟမွ ျဖစ္လာတဲ့ အရဟံ-သံသရာစက္ အကန့္အေထာက္တို့ကုိ ဖ်က္ဆီးေတာ္မူတတ္ေသာ ေၾကာင့္ “အရဟံ” မည္ေတာ္မူ၏၊ အရ ဟံဟု အရႏွင့္ ဟံ ခြဲဖတ္။
(၅) န ရေဟာမွ ျဖစ္လာတဲ့ (န ရဟံ အရဟံ) အရဟံ-ဆိတ္ကြယ္ရာ၌ပင္ မေကာင္းမႈကို ျပဳေတာ္ မမူေသာေၾကာင့္ “အရဟံ” မည္၏၊ အ ရဟံ ဟု အႏွင့္ ရဟံ ခြဲဖတ္။

တစ္ေထာင့္ငါးရာ, ကိေလသာတုိ႔။ ။ ပုထုဇဥ္တုိ႔၏သႏၲာန္၌ ကိေလသာသည္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ဆယ္ပါးရွိ၏၊ အက်ယ္အားျဖင့္ တစ္ေထာင့္ငါးရာ ရွိ၏။ ထုိကိေလသာ တစ္ေထာင့္ငါးရာတြက္ပုံကုိ ဦးထြန္းေ႐ႊ၏ (ဃ)ေမးခြန္းရဲ႔ အေျဖ ကုိၾကည့္ပါ။ (ဒီမွာ)

ဝါသနာဓေလ့ အထုံေငြ႔မွ်။ ။ သတၱဝါတုိ႔၏သႏၲာန္၌ အေငြ႔အသက္ ထုံလ်က္ပါေသာ ကိေလသာတုိ႔၏သတၱိကုိ “ဝါသနာအထုံ”ဟု ေခၚသည္၊ ရဟႏၲာမ်ားသႏၲာန္၌ ကိေလသာကုန္သြားေသာ္လည္း ဘဝဆက္တုိင္းက ပါလာေသာ အထုံဝါသနာမွာ မကုန္တတ္ေခ်၊ ဥပမာ—စူးရွေသာ အရက္ထည့္ရာပုလင္းမွ အရက္ကုန္သြားေသာ္လည္း အရက္အနံ႔ အထုံမေပ်ာက္သကဲ့သုိ႔တည္း၊ ဘုရားရွင္ကား ထုိကိေလသာေတြကုိ အေငြ႔အသက္ အထုံဝါသနာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ပယ္ေတာ္မူၿပီးျဖစ္၍ စိတ္ေတာ္အစဥ္သည္ အၿမဲအားျဖင့္ ဝင္းဝင္းဖိတ္ဖိတ္ အေရာင္ေတာက္ေနသလုိ ၾကည္လင္သန္႔ရွင္းေတာ္မူေပသည္။

၂။ သမၼာသမၺဳဒၶဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန-သဗၺဥ္ဉာဏ္အား, စြမ္းပကားျဖင့္, မ်ားသခၤါရ, ဝိကာရႏွင့္, လကၡဏ ပညတ္, နိဗၺာန္ဓာတ္ဟု, ငါးရပ္သိရန္, ေဉယ်ဓမ္ကုိ, ေဖာက္ျပန္မရွိ, ကုိယ္တုိင္သိေတာ္မူေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ သမၼာသမၺဳေဒၶါ- သမၼာသမၺဳဒၶါဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္ မူပါေပသည္တကား။

မ်ားသခၤါရ၊ ဝိကာရႏွင့္၊ လကၡဏပညတ္၊
နိဗၺာန္ဓာတ္ဟု၊ ငါးရပ္သိရန္၊ ေဉယ်ဓမ္ကုိ၊
ေဖာက္ျပန္မရွိ၊ ကုိယ္တုိင္သိ၊ မွတ္ဘိ သမၼာသမၺဳဒၶဂုဏ္။

သမၼာသမၺဳဒၶဂုဏ္ေတာ္အရ “အလုံးစုံေသာတရားကုိ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ သိျမင္ေတာ္မူႏုိင္၏”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။ [သမၼာ-မေဖာက္မျပန္ (အမွားမရွိေအာင္)+သံ-ကုိယ္ေတာ္တုိင္+ဗုဒၶ-သိေတာ္မူႏုိင္သည္။]

သဗၺဥ္ဉာဏ္အား, စြမ္းပကားျဖင့္။ ။ ဘုရားရွင္သည္ သဗၺၫုတဉာဏ္ကုိရဖုိ႔ရန္ ေလးအသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္းတုိင္ေအာင္ ပါရမီေတာ္မ်ားကုိ ျဖည့္က်င့္ခဲ့သည့္အားေလ်ာ္စြာ ဘဝအဆင့္ဆင့္ ရင့္လာေသာ ပညာသည္ ဘုရားျဖစ္သည့္အခါ သဗၺၫုတဉာဏ္ေတာ္အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၍ လြန္စြာအစြမ္းသတၱိ ထက္ျမက္ပါေပသည္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏ ဉာဏ္ေတာ္သည္ကား သိသင့္သိဖြယ္ အသြယ္သြယ္ကုိ မည္သူႏွင့္မွ် ယွဥ္မရေအာင္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိေတာ္မူပါသည္၊ ထုိသိဖြယ္တရားမ်ားကုိ “ေဉယ်ဓံ"ဟု ေခၚ၏။ [ေဉယ်-သိသင့္သိထုိက္ေသာ + ဓမ္=ဓမၼ-တရား။]

၃။ ဝိဇၨာစရဏသမၸႏၷဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန-သုံးပါး ရွစ္ပါး, ႏွစ္မ်ဳိးအားျဖင့္, ေဟာထားပညာ, ဉာဏ္ဝိဇၨာတည္း, နိဗၺာနဓာတ္, အòမိက္ရပ္သုိ႔, ဆုိက္ကပ္ရန္ျဖင့္, အမွန္သင့္သည့္, အက်င့္စရဏ, ဆယ့္ငါးဝႏွင့္, တကြဥႆုံ, ျပည့္စုံေတာ္မူေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ-ဝိဇၨာစရဏသမၸႏၷဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

သုံးပါး ရွစ္ပါး၊ ႏွစ္မ်ဳိးအားျဖင့္၊ ေဟာထားပညာ၊ ဉာဏ္ဝိဇၨာႏွင့္၊ နိဗၺာနဓာတ္၊ အၿမိဳက္ရပ္သုိ႔၊ ဆုိက္ကပ္ရန္ျဖင့္၊ အမွန္သင့္သည့္၊ အက်င့္စရဏ၊ ဆယ့္ငါးဝႏွင့္၊ ျပည့္ဝေလဘိ၊ ဤသတၱိ၊ မည္ရွိ ဝိဇၨာစရဏသမၸႏၷဂုဏ္။

ဝိဇၨာစရဏသမၸႏၷဂုဏ္ေတာ္အရ---
“ဝိဇၨာတရား စရဏတရားႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူ၏” ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပ၏။ [ဝိဇၨာ-အသိဉာဏ္+ စရဏ-အက်င့္ + သမၸႏၷ-ျပည့္စုံ၏။]
သုံးပါး, ရွစ္ပါး- ဉာဏ္ဝိဇၨာတည္း။ ။ အသိဉာဏ္ပညာဟူေသာ ဝိဇၨာကုိ အခ်ဳိ႔ သုတၱန္ေဒသနာေတာ္၌ ၃-ပါး၊ အခ်ဳိ႔သုတၱန္ေဒသနာေတာ္၌ ၈-ပါးဟု ၂-မ်ဳိးအားျဖင့္ ေဟာထားေတာ္မူေသာေၾကာင့္ “ဝိဇၨာသုံးပါး, ဝိဇၨာရွစ္ပါး”ဟု ကြဲေနသည္။

ဝိဇၨာသုံးပါး---
ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏ္။   ။ေရွးေရွးဘဝ၌ ၾကဳံေတြ႔ခဲ့သမွ်ကုိ   ျပန္၍   ေအာက္ေမ့ႏုိင္ေသာဉာဏ္။
ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္။ ။နတ္မ်က္စိကဲ့သုိ႔ ေဝးကြာေသာအဆင္း, ေသးငယ္ေသာအဆင္းကုိ ျမင္ႏုိင္ေသာဉာဏ္။
အာသဝကၡယဉာဏ္။ ။ကိေလသာ အာသေဝါတုိ႔ကုိ ကုန္ေစႏုိင္ေသာ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္။

ဝိဇၨာရွစ္ပါး---
ဝိပႆနာဉာဏ္။ ။“အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ”ဟု႐ုပ္နာမ္တရားအားလုံးကုိ သိျမင္ႏုိင္ေသာဉာဏ္။ ေစေတာပရိယဉာဏ္။ ။ သူတပါး၏စိတ္ကုိ သိႏုိင္ေသာဉာဏ္။ မေနာမယိဒၶိဉာဏ္။ ။ မိမိခႏၶာကုိယ္အတြင္း၌ အလားတူ ကုိယ္တစ္မ်ဳိးကုိ စိတ္ျဖင့္ ဖန္ဆင္းႏုိင္ေသာဉာဏ္။ ဒိဗၺေသာတဉာဏ္။ ။ နတ္တုိ႔၏ နားကဲ့သုိ႔ ေဝးေသာအသံ, ေသးငယ္ေသာအသံကုိ ၾကားႏုိင္ေသာဉာဏ္။ ဣဒၶိဝိဓဉာဏ္။ ။ ေျမလွ်ဳိး မုိးပ်ံ စသည္ျဖင့္ တန္ခုိးအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ဖန္ဆင္းႏုိင္ေသာဉာဏ္၊ ေရွ႔ ၃-ပါးတြင္ ဤငါးပါးကုိ ထည့္လွ်င္ ဝိဇၨာရွစ္ပါးျဖစ္၏။

[ေဆာင္] သုံးပါးဝိဇၨာ, ပု-ဒိ-အာႏွင့္, ဝိဇၨာရွစ္ရပ္, ဝိပသ္-ေစေတာ, မေနာမယိဒ္, ဒိႏွင့္ဣဒ္, ထည့္သိပ္ေရတြက္ေလ။

နိဗၺာနဓာတ္- အက်င့္စရဏ။ ။ မပ်က္စီးႏုိင္ေသာအရာကုိ “အၿမိဳက္”ဟု ေခၚ၏၊ ထုိအၿမိဳက္ႏွင့္တူေသာ နိဗၺာနဓာတ္သုိ႔ ေရာက္ဖုိ႔ရန္ က်င့္ေသာ အက်င့္ကုိ “စရဏ”ဟု ေခၚသည္။

စရဏ ၁၅-ပါး---
သဒၶါ-“ကုသုိလ္-အကုသုိလ္ကံရွိသည္၊ ထုိကံ၏ ေကာင္းက်ဳိး မေကာင္းက်ဳိးရွိသည္၊ ရတနာသုံးပါးရွိသည္၊ ေနာင္ဘဝရွိသည္”ဟု ယုံၾကည္မႈ၊ သတိ- ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ဆုိင္ရာ၌ အမွတ္ရမႈ၊ ဟိရီ-မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္မွ ရွက္မႈ၊ ၾသတၱပၸ- မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္မွ ေၾကာက္လန္႔မႈ၊ ဝီရိယ- ကုသုိလ္ေကာင္းမႈကိစၥ၌ အားထုတ္မႈ၊ သုတ- အၾကားအျမင္မ်ားမႈ၊ ပညာ- အရာရာ၌ တတ္သိလိမၼာမႈ။
ဤကား “သဒၶမၼ”ဟု ေခၚအပ္ေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရား ၇-ပါးတည္း။ [သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာ၌ကား သတိႏွင့္ ဝီရိယကုိ ႏႈတ္ၿပီးလွ်င္ သီလ (သီလေစာင့္မႈ), စာဂ (စြန္႔ႀကဲလႉဒါန္းမႈ) ထည့္၍ ေရတြက္ရသည္။]

ေဘာဇေနမတၱၫုတာ။ ။ စားေသာက္ရာ၌ မိမိႏွင့္ သင့္, မသင့္ ႏႈိင္းခ်င့္၍ အတုိင္းအရွည္သိမႈ၊ ဇာဂရိယာႏုေယာဂ။ ။ ႏုိးႏုိးၾကားၾကား အိပ္မႈ, အအိပ္အေန နည္းမႈ၊ သီလ။ ။ ဆုိင္ရာသီလကုိ ေန႔စဥ္ေစာင့္ထိန္းမႈ၊ ဣၿႏၵိယသံဝရ။ ။ ေတြ႔ျမင္ ၾကားသိသမွ်၌ ေလာဘ ေဒါသ စသည္ မျဖစ္ေစဘဲ မ်က္စိ နား ႏွာ လွ်ာ ကုိယ္ စိတ္ ဣေျႏၵမ်ားကုိ ၿငိမ္သက္ေအာင္ ေစာင့္စည္းမႈ။ စ်ာန္ ၄-ပါး (ပဌမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္)=ေပါင္း စရဏ ၁၅-ပါးျဖစ္၏။

[ေဆာင္] သဒၶါ သတိ, ဟိရီ ၾသတၱ, ဝီရိယႏွင့္, သုတ ပညာ, ခုနစ္ျဖာ, သဒၶမၼာ ဟုျပ။ ထုိသဒၶမၼာ, ခုနစ္ျဖာႏွင့္, ေဘာ ဇာ သီ ဣန္, စ်ာန္ေလးႀကိမ္ထား, ဤဆယ့္ငါး, မွတ္သား စရဏ။

“ဝိဇၨာ”ဟူေသာ အသိဉာဏ္ရွိေသာ္လည္း “စရဏ”ဟူေသာ အက်င့္မရွိက နိဗၺာန္မရႏုိင္၊ “စရဏ”အက်င့္သာ ရွိ၍ “ဝိဇၨာ”ဟူေသာ အသိဉာဏ္မရွိလွ်င္ လမ္းမွန္မေရာက္ဘဲ အလြဲကုိ က်င့္ေနသျဖင့္ ခရီးမတြင္ဘဲ ရွိမည္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားကား အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေသာ ဝိဇၨာ=ဉာဏ္, စရဏ=အက်င့္ႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူပါေပသည္။

၄။ သုဂတဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန- ဒီပကၤရာ, ထြတ္ခ်ာသနင္း, ေျခေတာ္ရင္းမွ, မွန္ကင္းသိရီ, ေဗာဓိမ႑ဳိင္, ခန္းဝါပုိင္ေအာင္, ဆယ္ခုိင္ပါရမီ, စုံျပည့္ညီလ်က္, သုံးလီဘဝ, မ်ားသတၱ၏, သုခစီးပြါး, က်င့္ေသာအားျဖင့္, မုိက္မွားအယူ, မိစၧာဟူက, ဆံျဖဴတစ္စိ, မကပ္ၿငိဘဲ, သတိသမၸဇဥ္, မျပတ္ယွဥ္လ်က္, သဗၺဥ္ဉာဏ္ေတာ္, ရေၾကာင္းေရာ္၍, ၾကြေတာ္မူခဲ့ေသာ ဤအေၾကာင္း ေၾကာင့္လည္း၊ သုဂေတာ-သုဂတဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

ဒီပကၤရာ၊ ထြတ္ခ်ာသနင္း၊ ေျခေတာ္ရင္းမွ၊ စ၍ေဗာဓိ၊ မ႑ဳိင္ထိေအာင္၊ ပါရမီျဖည့္ကာ၊ ေကာင္းစြာ ၾကြတတ္၊ ဤဗ်ဳပၸတ္၊ ေခၚအပ္ သုဂတဂုဏ္။

စကားေျခာက္မ်ဳိး၊ ေျပာဆုိ႐ုိးတြင္၊ က်ဳိးရွိဟုတ္မွန္၊
သူနာခံလုိ၊ မနာလုိဟု၊ ထုိႏွစ္မ်ဳိးသာ၊ ေကာင္းမြန္စြာျဖင့္၊ ခ်ိန္ခါခ်င့္ေမွ်ာ္၊
ေဟာေတာ္မူတတ္၊ ဤဗ်ဳပၸတ္၊ ေခၚအပ္ သုဂတဂုဏ္။

စကား ၆-မ်ဳိး---
(၁) မဟုတ္မမွန္, အက်ဳိးလည္းမရွိ, သူတပါးလည္း မလုိလား မႏွစ္သက္ေသာစကား၊ (၂) ဟုတ္မွန္၏, အက်ဳိးမရွိ, သူတပါး မလုိလား မႏွစ္သက္ေသာစကား၊ (၃) ဟုတ္မွန္လည္း ဟုတ္မွန္၏, အက်ဳိးလည္းရွိ၏, သူတပါးကား မလုိလား မႏွစ္သက္ေသာစကား၊ (၄) မဟုတ္မမွန္, အက်ဳိးမရွိ, သူတပါး လုိလား ႏွစ္သက္ေသာစကား၊ (၅) ဟုတ္မွန္၏, အက်ဳိးမရွိ, သူတပါးကား လုိလား ႏွစ္သက္ေသာစကား၊ (၆) ဟုတ္မွန္လည္း ဟုတ္မွန္၏, အက်ဳိးလည္း ရွိ၏, သူတပါးလဲ လုိလား ႏွစ္သက္ေသာစကား။ ဤစကား ၆-မ်ဳိးတြင္ ဘုရားရွင္သည္ အမွတ္ (၃)ႏွင့္ (၆) စကား ၂-မ်ဳိးကုိသာ အခြင့္အခါကုိၾကည့္၍ ေျပာသင့္တဲ့အခါမွာ ေျပာေတာ္မူပါတယ္။

သုဂတဂုဏ္ေတာ္အရ “ေကာင္းစြာၾကြေတာ္မူခဲ့၏, ေကာင္းစြာ ေျပာဆုိေတာ္မူ၏”ဟူေသာအနက္ကုိ ျပသည္။ [သု-ေကာင္းစြာ+ ဂတ-ၾကြ ေတာ္မူခဲ့သည္။]

ထြတ္ခ်ာသနင္း။ ။ အထြတ္အထိပ္ အခ်ဳပ္အျခာ ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘုရားရွင္။
မွန္ကင္းသိရီ။ ။ ျပာသာဒ္ စသည္တုိ႔၏ အထြတ္၌ တပ္ထားအပ္ေသာ တုရင္ မွန္ကင္းကဲ့သုိ႔ မုိ႔ေမာက္ေနေသာ ေျမေပၚဝယ္ က်က္သေရရွိေသာ ေဗာဓိပင္။
ေဗာဓိမ႑ဳိင္။ ။ ေဗာဓိပင္ေပါက္ရာ ေျမအရပ္သည္ ဇမၺဳဒိပ္ကြၽန္း၏ အလယ္ဗဟုိ မ႑ဳိင္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေဗာဓိပင္ကုိလည္း “မ႑ဳိင္”ဟု ဆုိသည္ (တစ္နည္း) ေဗာဓိပင္ကုိပင္သဗၺၫုတဉာဏ္၏ ၾကည္လင္ရာျဖစ္၍ ေဗာဓိမ႑ဳိင္ဟု ဆုိသည္။

၅။ ေလာကဝိဒူဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေ႐ႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန-သေတၱာကာသ, သခၤါရဟု, ေလာကသုံးဘုံ, အလုံးစုံကုိ, အာ႐ုံထင္စြာ, ပုိင္းျခားကာျဖင့္, ေကာင္းစြာ ကုန္စင္, သိျမင္ေတာ္မူေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ ေလာကဝိဒူ-ေလာကဝိဒူ ဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

သတၱ ၾသကာသ၊ သခၤါရဟု၊ ေလာကသုံးဘုံ၊ အလုံးစုံကုိ၊ အာ႐ုံထင္စြာ၊ ပုိင္းျခားကာျဖင့္၊ ေကာင္းစြာကုန္စင္၊ သိျမင္ေလဘိ၊ ဤသတၱိ၊ မည္ရွိ ေလာကဝိဒူဂုဏ္။

ေလာကဝိဒူဂုဏ္ေတာ္အရ “ေလာကအားလုံးကုိ သိျမင္ေတာ္မူႏုိင္ေပ၏”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပ၏။ [ေလာက-ကမၻာေလာကႀကီးကုိ + ဝိဒူ-သိေတာ္မူႏုိင္သည္။]

ေလာကသုံးပါး---
(၁) သတၱေလာက-သက္ရွိ သတၱဝါအေပါင္း၊
(၂) ၾသကာသေလာက-သတၱဝါတုိ႔၏ တည္ေနရာဘုံဌာနႏွင့္ ဘုံမရွိေသာ ေနရာဌာန၊ [သတၱဝါတုိ႔၏မွီတင္းေနထုိင္ရာ ၃၁-ဘုံ, ေရေျမ, ေတာေတာင္, ေကာင္းကင္၊]
(၃) သခၤါရေလာက-႐ုပ္တရား, နာမ္တရားအားလုံး---ဟု ေလာကသုံးပါးရွိတယ္။ [သတၱေလာက ၾသကာသေလာကတုိ႔ကုိ အုိမႈ နာမႈ ေသမႈ, ျဖစ္ပ်က္မႈစေသာ အမ်ဳိးမ်ဳိး အဖုံဖုံတုိ႔ျဖင့္ စီမံဖန္တီး ေျပာင္းလဲ ျပဳျပင္ေပးေနေသာ သေဘာတစ္မ်ဳိး၊]

၆။ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေ႐ႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန- ဆုံးမသင့္ရန္, သတၱဝါမွန္ေသာ္, ေျခာက္တန္လွ်င္ေျခာက္, ေျမွာက္တန္ေျမွာက္၍, ေအာက္ေအာက္ထက္ဂုဏ္, ဆင့္ဆင့္စုံဖုိ႔, ဖုံဖုံသင္ေပး, အစဥ္ေဖးလ်က္, ယဥ္ေက်းေလေအာင္, ေသြးေဆာင္ဆုံးမေတာ္ မူတတ္ေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ- အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ ဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

ဆုံးမသင့္ရန္၊ သတၱဝါမွန္ေသာ္၊ ေျခာက္တန္လွ်င္ေျခာက္၊ ေျမွာက္တန္ေျမွာက္၍၊ ေအာက္ေအာက္ ထက္ဂုဏ္၊ ဆင့္ဆင့္စုံဖုိ႔၊ ဖုံဖုံသင္ေပး၊ အစဥ္ေဖးလ်က္၊ ယဥ္ေက်းေလေအာင္၊ ေသြးေဆာင္ဆုံးမတတ္၊ ဤဗ်ဳပၸတ္၊ ေခၚအပ္ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိဂုဏ္။

အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိဂုဏ္ေတာ္အရ “ဆုံးမထုိက္ေသာ သတၱဝါမ်ားကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမမႈ၌ အတုမရွိ စြမ္းႏုိင္ပါေပသည္”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။ [အႏုတၱေရာ-အတုမရွိျမတ္သည့္+ ပုရိသ-ေယာက်္ား (သတၱဝါ)+ ဒမၼ-ဆုံးမထုိက္သူ+ သာရထိ-ဆုံးမႏုိင္သည္။]

ေအာက္ေအာက္ထက္ဂုဏ္။ ။ ေအာက္ေအာက္ သီလဂုဏ္ႏွင့္ အထက္ အထက္ စ်ာန္မဂ္ဖုိလ္ဂုဏ္မ်ား အဆင့္ဆင့္စုံလင္ေအာင္ အဖုံဖုံသင္ေပးၿပီးလွ်င္ အစဥ္မျပတ္ ေဖးေဖးမမ ေစာင့္ေရွာက္ေတာ္မူသည္။
ေတာဆင္႐ုိင္း, ျမင္း႐ုိင္းမ်ားကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမမႈ၌ အတုမရွိ ကြၽမ္းက်င္ေသာ ဆင္ဆရာ, ျမင္းဆရာတုိ႔ သည္ အလြန္႐ုိင္းပ်ေသာ ဆင္ျမင္းမ်ားကုိ တျဖည္းျဖည္း ယဥ္ေက်းလာေအာင္ ဆုံးမၿပီးလွ်င္ မင္းတုိ႔၏ စီးေတာ္ဆင္, စီးေတာ္ျမင္းမ်ားအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေစႏုိင္သကဲ့သုိ႔ ဘုရားရွင္လည္း “ေလာကဝိဒူ”ဂုဏ္ေတာ္၌ ျပခဲ့သည့္အတုိင္း သတၱဝါတုိ႔၏အတြင္းစိတ္ကုိ ေရွ႔ေနာက္ကုန္စဥ္ သိျမင္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ဆုံးမဖုိ႔ရန္ သင့္ေတာ္ေသာ သတၱဝါမ်ားကုိ ေတြ႔ျမင္ေတာ္မူေသာအခါ ေျခာက္၍ဆုံးမမွ အကြၽတ္တရားရမည္သူျဖစ္လွ်င္ ေျခာက္၍ ဆုံးမေတာ္မူ၏၊ ေျမွာက္ပင့္၍ ဆုံးမမွ အကြၽတ္တရားရမည္သူျဖစ္လွ်င္ ေျမွာက္ပင့္၍ ဆုံးမေတာ္မူသည္။

ထုိသုိ႔ ဆုံးမရာ၌ ပင္ကုိယ္က သီလမရွိသူျဖစ္လွ်င္ သီလ၌တည္ေစေတာ္မူ၏၊ သီလရွိျပန္လွ်င္လည္း အထက္အထက္ စ်ာန္တရား, မဂ္တရားတုိ႔ကုိ ထုိသူ၏ ပါရမီအားေလ်ာ္စြာ တုိးတက္၍ ရေအာင္ ဆုံးမေတာ္မူ၏၊ ထုိဘဝ၌ မည္သည့္တရားထူးကုိမွ် မရထုိက္လွ်င္ ေနာက္ေနာက္ဘဝ၌ အထုံပါေအာင္ ဆုံးမေတာ္မူ၏၊ ဘုရားရွင္၏ အဆုံးအမကုိ သီးျခားခံယူရလွ်င္ မယဥ္ေက်းသူ မရွိ၊ ယဥ္ေက်းသူခ်ည္းသာ ျဖစ္ၾကေလသည္။

၇။ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေ႐ႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန-သတၳဝါေဟာ္, ကုန္သည္ေက်ာ္သည္, ေဖာ္ေလွာ္ငယ္သား, ေနာက္ပါမ်ားကုိ, ေရရွားေဘးခ, ကႏၲာရမွ, ေခမေျမငူ, ထုတ္ပယ္ယူသုိ႔, ထုိ႔တူတစိ, ခဲယဥ္းဘိသည့္, ဇာတိ ဇရာ, မရဏာဟု, ကႏၲာရၾကမ္း, ခရီးလမ္းမွ, ေ႐ႊနန္းေျမငူ, ျပည္နိဗၺဴသုိ႔, နတ္လူျဗဟၼာ, သတၱဝါကုိ, ေကာင္းစြာေဆာင္ယူ, ကယ္တင္ေတာ္မူတတ္ေသာ ဤအေၾကာင္း ေၾကာင့္လည္း၊ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ- သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

သတၳဝါေဟာ္၊ ကုန္သည္ေက်ာ္သည္၊
ေဖာ္ေလွာ္ငယ္သား၊ ေနာက္ပါမ်ားကုိ၊
ေရရွားေဘးခ၊ ကႏၲာရမွ၊
ေခမေျမငူ၊ ထုတ္ပယ္ယူသုိ႔၊
ထုိ႔တူတစိ၊ ခဲယဥ္းဘိသည့္၊
ဇာတိ ဇရာ၊ မရဏာဟု၊
ကႏၲာရၾကမ္း၊ ခရီးလမ္းမွ၊
ေ႐ႊနန္းေျမငူ၊ ျပည္နိဗၺဴသုိ႔၊
နတ္လူျဗဟၼာ၊ သတၱဝါကုိ၊
ေကာင္းစြာေဆာင္ယူ၊ ကယ္ေတာ္မူတတ္၊
ဤဗ်ဳပၸတ္၊ မည္လတ္ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံဂုဏ္။

သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဂုဏ္ေတာ္ အရ “နတ္လူျဗဟၼာ သတၱဝါတုိ႔၏ ေရွ႔ေဆာင္ဦးစီး ကုန္သည္ႀကီးႏွင့္ တူေတာ္ မူ၏”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။ [ေဒဝမႏုႆာနံ-ျဗဟၼာနတ္လူတုိ႔၏+ သတၳာ- (ဆရာျဖစ္၍) ကုန္သည္ႀကီးႏွင့္ တူေတာ္မူသည္။] သတၳဝါေဟာ္, ကုန္သည္ေက်ာ္သည္။ ။ သတၳဝါဟ-ဟူေသာပါဠိကုိ “သတၳဝါေဟာ္”ဟု စပ္ဆုိသည္၊ ကုန္သည္ငယ္မ်ား အႀကီးအမႉးျဖစ္၍ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္မႈ၌ ကြၽမ္းက်င္လိမၼာေသာ “ကုန္သည္ႀကီး”ဟု ဆုိလုိ။ ကႏၲာရမွ။ ။ ျခေသၤ့ သစ္က်ား ခုိးသား ဓားျပ ေပါမ်ား အစာေရစာရွားပါးေသာ ခရီးကုိ “ကႏၲာရ”ဟု ေခၚသည္၊ အသြားအလာ ခက္ခဲေသာေၾကာင့္ “ခရီးခဲ”ဟုလည္း ေခၚသည္။

ကႏၲာရ ၅-မ်ဳိး---
၁။ ေစာရကႏၲာရ- ခုိးသူခရီးခဲ၊
၂။ ဝါဠ ကႏၲာရ- သားရဲခရီးခဲ၊
၃။ ဒုဗBိကၡ ကႏၲာရ-ငတ္မြတ္ေခါင္းပါး အစာရွားေသာ ခရီးခဲ၊
၄။ နိ႐ုဒက ကႏၲာရ- ေရမရွိေသာ ခရီးခဲ၊
၅။ အမႏုႆ ကႏၲာရ- ဘီလူးသရဲရွိေသာ ခရီးခဲ။
ေခမေျမငူ။ ။ ေဘးမရွိေသာ ကုန္းျမင့္ေျမအရပ္။

ဇာတိဇရာ, မရဏာဟု။ ။ ဇာတိ-ပဋိသေႏၶေနရမႈ၊ ဇရာ- အုိမႈ၊ မရဏ- ေသရမႈဟူေသာ ေဘးႀကီးတုိ႔ျဖင့္ မေရွာင္သာ မတိမ္းသာေအာင္ ၾကမ္းတမ္းေသာ သံသရာခရီး ကႏၲာရႀကီးမွ။

၈။ ဗုဒၶြဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေ႐ႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန-ဒုကၡ သမုဒယ, နိေရာဓႏွင့္၊ မဂၢမည္သာ, ေလးသစၥာကုိ, ဦးစြာပုိင္ပုိင္, သိျမင္ႏုိင္၍, သုံးဆုိင္ေဝေန, မ်ား ဗုိလ္ေျခကုိ, မေသြအတူ, သိေစေတာ္မူႏုိင္ေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ ဗုေဒၶါ-ဗုဒၶဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

ဒုကၡ သမုဒယ၊ နိေရာဓႏွင့္၊ မဂၢမည္သာ၊ ေလးသစၥာကုိ၊ ဦးစြာပုိင္ပုိင္၊ သိျမင္ႏုိင္၍၊ သုံးဆုိင္ေဝေန၊ မ်ားဗုိလ္ေျခကုိ၊ သိေစတတ္သည့္၊ ဗ်ဳပၸတၱိ၊ မည္ရွိ ဗုဒၶဂုဏ္။

ဗုဒၶဂုဏ္ေတာ္အရ “ကုိယ္ေတာ္တုိင္သိ၍ သူတပါးကုိလည္း သိေစေတာ္မူႏုိင္သည္”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။

၁။ ဒုကၡသစၥာ။ ။ (ဒုကၡ-ဆင္းရဲျခင္း+ သစၥာ-အမွန္) ႐ုပ္ခႏၾၶြာႏွင့္ စိတ္ေစတသိက္ဟူေသာ နာမ္ခႏၶြာတရားေတြ ေပါင္းစပ္ေနသည္ကုိ “ခႏၶြာကုိယ္”ဟု ေခၚ၏၊ ဤခႏၶာကုိယ္သည္ ဒုကၡတုံး ဒုကၡခဲ ဆင္းရဲအမွန္ျဖစ္၏၊ ဤခႏၶြာကုိယ္ႀကီးရွိ ေနလုိ႔သာ စားဖုိ႔ ေသာက္ဖုိ႔ ဝတ္ဖုိ႔ ေနဖုိ႔ ရွာေဖြသြားလာရ၏၊ အုိရ နာရ ေသရ၏၊ အရွာ အေဖြ အေန မတရားသျဖင့္ အပါယ္ေလးပါးသုိ႔ က်ေရာက္ကာ ဒုကၡခံရ၏၊ စုိးရိမ္ပူေဆြး ငုိေၾကြးျမည္တမ္း ပင္ပန္းဆင္းရဲရ၏၊ ေထာင္တန္းက်သျဖင့္ အရွက္တကြဲ အက်ဳိးနည္းလည္း ျဖစ္ၾကရ၏၊ အလြန္႔အလြန္ စီးပြါးေတြ စုေဆာင္းၿပီးမွ စြန္႔ပစ္ထားခဲ့ရ၏၊ မခြဲခ်င္ဘဲႏွင့္ တကြဲတျပားျဖစ္ရ၏၊ ေခတၱခဏ ခ်မ္းသာသလုိ ထင္ရေသာ္လည္း အစအဆုံးၾကည့္လွ်င္ ခ်မ္းသာစစ္စစ္ဟူ၍ မျမင္ရေခ်။

၂။ သမုဒယသစၥာ။ ။ (သမုဒယ-ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္း+ သစၥာ-အမွန္၊) ထုိဒုကၡ၏အေၾကာင္းရင္းကား “တဏွာ ေလာဘ”ေခၚေသာ ႏွစ္သက္ခင္မင္ လုိခ်င္ေတာင့္တမႈသည္ အေၾကာင္းအမွန္ျဖစ္ေတာ့၏၊ ဒုကၡဟူသမွ်သည္ ဤလုိခ်င္ ေတာင့္တမႈကုိ အေၾကာင္းခံ၍ ျဖစ္၏၊ ထုိလုိခ်င္ေတာင့္တမႈေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံ မတရားျပဳမိ၍ ဤေလာက၌ပင္ မင္းျပစ္ မင္းဒဏ္, ေနာက္သံသရာ၌ အပါယ္ေလးပါးသုိ႔ က်ေရာက္လ်က္ အတုိင္းမသိ ဆင္းရဲဒဏ္ကုိ ခံရ၏၊ သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲမွ မလြတ္ဘဲ တဝဲလည္လည္ က်င္လည္ရခ်က္သည္ ထုိထုိဘဝကုိ လုိခ်င္ေတာင့္တေသာ ေလာဘတဏွာ၏ စနက္သာ ျဖစ္၏။

လုိခ်င္ေတာင့္တမႈဟူေသာ တဏွာေလာဘလည္း တရားသျဖင့္ မခ်ဳပ္တည္းႏုိင္သမွ် သူ႔အလုိအေလ်ာက္သာျဖင့္ မည္သည့္အခါမွ် ေနာက္ဆုတ္လိမ့္မည္မဟုတ္၊ “သံပရာသီး ႀကီးေလ ခ်ဥ္ေလ” ျဖစ္သကဲ့သုိ႔လည္းေကာင္း, “ငယ္႐ြယ္စဥ္က ေပါက္ေသာႏြားဦးခ်ဳိသည္ ႀကီးေလရွည္ေလ” ျဖစ္သကဲ့သုိ႔လည္းေကာင္း, “မီးသည္ ေလာင္စာမ်ားေလ မီးေတာက္ႀကီးေလ” ျဖစ္သကဲ့သုိ႔လည္းေကာင္း, ဤတဏွာေလာဘ၏ သေဘာသည္လည္း “ရေလ လုိေလ, ရဖန္မ်ားေလ ေလာဘတုိးလာေလပင္” ျဖစ္ေတာ့၏၊ တဏွာေလာဘႀကီးလာသေလာက္လည္း ဒုကၡႀကီးႀကီးပင္ ေရာက္ၾကမည္သာတည္း။

၃။ နိေရာဓသစၥာ။ ။ (နိေရာဓ-ဒုကၡ၏ခ်ဳပ္ဆုံးရာ+ သစၥာ-အမွန္၊) ထုိဒုကၡအားလုံး၏ ခ်ဳပ္ဆုံးရာအမွန္ကား နိဗၺာန္တည္း၊ ထုိနိဗၺာန္၏ ဒုကၡမရွိပုံ, မည္ကဲ့သုိ႔ ခ်မ္းသာပုံကုိမူ နိဗၺာန္ကုိ ျမင္ႏုိင္ေသာ ဉာဏ္ရမွသာ က်နစြာ သိႏုိင္ရာ၏၊ ေသာတာပန္အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္လွ်င္ပင္ နိဗၺာန္၏အရသာကုိ သိျမင္ႏုိင္ေပၿပီ၊ ေသာတာပန္မ်ားသည္ နိဗၺာန္၏အရသာကုိ က်နစြာ သိျမင္ၿပီးျဖစ္၍ ရဟႏၲာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေအာင္သာ တုိးတက္ အားထုတ္ၾကေတာ့၏၊ ပုထုဇဥ္အျဖစ္သုိ႔ ဆုတ္နစ္ ခဲ့သူမရွိ၊ ရဟႏၲာျဖစ္၍ ပရိနိဗၺာန္ဝင္စံခါနီးမွာလည္း ဒုကၡ႐ုပ္နာမ္ကုိ စြန္႔ရေတာ့မည္ျဖစ္၍ ၾကည္လင္ ရႊင္ပ်ေတာ္မူၾက၏။

နိဗၺာန္သည္ ပုထုဇဥ္အေတြးမ်ဳိးျဖင့္ ေတြးကာ ပ်င္းစရာျဖစ္ေနလွ်င္ နိဗၺာန္ဝင္ခါနီး၌ မည္သူမွ် ရႊင္ပ်ႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္၊ မိမိတုိ႔သြားရမည့္ နိဗၺာန္၏ခ်မ္းသာပုံကုိ ထုိပုဂၢဳိလ္ျမတ္တုိ႔၏အာ႐ုံ၌ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိၿပီးျဖစ္၍သာ ရႊင္ပ်ေတာ္မူႏုိင္ၾကေပ၏၊ မိေထြးေတာ္ေဂါတမီ ပရိနိဗၺာန္စံခါနီး၌ နတ္ေရာလူပါ လြမ္းဆြတ္တသ ငုိပြဲႀကီးက်င္းပၾကေသာ္လည္း မိေထြးေတာ္ကား အနည္းငယ္မွ် ဝမ္းနည္းျခင္းမရွိဘဲ “သားေတာ္ သမီးေတာ္မ်ား- ဤအခါမ်ဳိးကား ငုိရမည့္အခါမဟုတ္၊ ဝမ္းေျမာက္ရမည့္အခါ ျဖစ္သည္”ဟု တရားခ်လ်က္ တန္ခုိးပင္ ျပခဲ့ေပေသးသည္။

မဂၢသစၥာ။ ။ (မဂၢ-နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း လမ္းေကာင္း+ သစၥာ-အမွန္၊) နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း လမ္းေကာင္း အမွန္ကား မဂၢင္ရွစ္ပါးတည္း။

မဂၢင္ ၈-ပါး---
သမၼာဒိ႒ိ---- ေကာင္းေသာ အလိမၼာ ဉာဏ္ပညာ၊
သမၼာသကၤပၸ---- ေကာင္းေသာ အႀကံအစည္၊
သမၼာဝါစာ---- ေကာင္းေသာ စကားကုိ ဆုိျခင္း၊
သမၼာကမၼႏၲ---- ေကာင္းေသာ အမႈကုိ ျပဳျခင္း၊
သမၼာအာဇီဝ---- ေကာင္းေသာ အသက္ေမြးျခင္း၊
သမၼာဝါယာမ---- ေကာင္းေသာ အားထုတ္ျခင္း၊
သမၼာသတိ---- ေကာင္းေသာ အမွတ္ရျခင္း၊
သမၼာသမာဓိ---- ေကာင္းေသာ တည္ၾကည္ျခင္း။

[အျပစ္ကင္း၍ ကုသုိလ္ႀကိယာႏွင့္ ဆုိင္သမွ်ကုိသာ “အေကာင္း”ဟု ဆုိလုိသည္။]

[ေဆာင္]
အလိမၼာဉာဏ္၊ ေကာင္းေအာင္ႀကံ၍၊
အမွန္ေျပာျပ၊ ျပဳသမွ်ေကာင္း၊
သက္ေမြးေကာင္းပင္၊ ေကာင္းေကာင္းအားစုိက္၊
စိတ္၌စြဲမွတ္၊ ေကာင္းျမတ္တည္ၾကည္၊
ေကာင္းရွစ္လီသည္၊ ေရႊျပည္နိဗၺာန္ ေရာက္ေၾကာင္းတည္း။

၉။ ဘဂဝါဂုဏ္ေတာ္။ ။ ေသာ ဘဂဝါ- ထုိေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဣတိပိ ဣမိနာ စ ကာရေဏန- အဏုျမဴသဖြယ္, ေပ်ာက္ကြယ္သိမ္ေမြ႔, မျမင္ေတြ႔ေအာင္, ႐ုပ္ေဆာင္ဖန္ဆင္းႏုိင္ေသာ “အဏိမာ” ဘုန္းေတာ္၊

စိတ္၏အလား, ေကာင္းကင္ဖ်ား၌, ေပါ့ပါးလ်င္ျမန္, စ်ာန္ပ်ံၾကြသြားႏုိင္ေသာ “လဃိမာ" ဘုန္းေတာ္၊ ကုိယ္ေတာ္သဏၭာန္, ပုံဟန္တုိင္းျငား, မႏႈိင္းအားဖုိ႔, ႀကီးမားေလေအာင္, ႐ုပ္ေဆာင္ဖန္ဆင္းႏုိင္ေသာ “မဟိမာ”ဘုန္းေတာ္၊

ဆီးတားကြယ္ကာ, မရွိပါဘဲ, လုိရာတုိင္းေပါက္, တစ္ခဏေလာက္ျဖင့္, ၾကြေရာက္ႏုိင္ေသာ “ပတၱိ”ဘုန္းေတာ္၊

အဆင္းအတန္တန္, ပုံသဏၭန္ကုိ, စီမံဖန္တီး, တစ္ခဏတည္းျဖင့္, ၿပီးစီးႏုိင္ေသာ “ပါကမၼ”ဘုန္းေတာ္၊

ကုိယ္ေတာ္ျမတ္၏, စိတ္ဓာတ္ေတာ္မွ, စ၍မၾကြင္း, လူနတ္မင္းကုိ, ပုိင္နင္းအုပ္စုိး, လႊမ္းမုိးႏုိင္ေသာ “ဤသိတာ” ဘုန္းေတာ္၊

သမာပတ္စ်ာန္, အဘိညာဏ္ကုိ, ဝင္စံလုိက, တစ္ခဏခ်င္းပုိင္, ဝင္စားႏုိင္ေသာ “ဝသိတာ”ဘုန္းေတာ္၊

ကိစၥတစ္ခု, ျပဳစုတုန္းပင္, ၿပီးဆုံးခ်င္ေသာ္, ေဆာလ်င္မေသြ, ၿပီးဆုံးေစႏုိင္ေသာ “ယတၳကာမာဝသာယိတာ” ဘုန္းေတာ္၊

ရွစ္ေဖာ္အျပား, ဤသုိ႔အားျဖင့္, ထင္ရွားေလဘိ, “ဣႆရိယ”ဘုန္းေတာ္၊

ကိေလသာရန္, ပယ္ဖ်က္လွန္ဖုိ႔, နိဗၺာန္ဖုိလ္မဂ္, ကုိးခ်က္အျပား, ေလာကုတၱရာတည္းဟူေသာ “ဓမၼ”ဘုန္းေတာ္၊

ဟုတ္တုိင္းမွန္စြာ, ျဖစ္ေပၚလာ၍, ကမၻာတုိက္ေပါင္း, ေသာင္းေလာကဓာတ္, ပဲ့တင္ထပ္မွ်, ႏွံ႔စပ္သတင္း, ေက်ာ္ေစာျခင္းဟူေသာ “ယသ”ဘုန္းေတာ္၊

ေရႊမ်က္ႏွာေတာ္, လက္ေျခေတာ္မွ, စ၍မၾကြင္း, ပင္လုံးဝင္းသည့္, ပန္းမင္းအေန, က်က္သေရမဂၤလာ, စုေဝးကာျဖင့္, လြန္စြာတင့္တယ္, သပၸါယ္ေတာ္မူေသာ “သိရီ”ဘုန္းေတာ္၊

အလုိေတာ္အတုိင္း, ေတာင့္တတုိင္းပင္, မဆုိင္းမတြ, ၿပီးစီးရသည့္ “ကာမ”ဘုန္းေတာ္၊

တစ္ေလာကလုံး, ညြတ္႐ုံးကုိးစား, အားထားဖုိ႔ရာ, လြန္စြာႀကိဳးကုတ္, အားထုတ္ေတာ္မူေသာ “ပယတၱ” ဘုန္းေတာ္၊

ဤေျခာက္ေဖာ္ဂုဏ္, ဘုန္းေတာ္ဟုန္ႏွင့္, ျပည့္စုံေတာ္မူေသာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း၊ ဘဂဝါ- ဘဂဝါဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႀကီးျဖင့္, အံ့ခ်ီး၍မကုန္, ျဗဟၼာ့ဘုံတုိင္ေအာင္, ပ်ံ႔လႈိင္ေက်ာ္ၾကား, ထင္ရွားေတာ္မူပါေပသည္တကား။

ဣႆရိယ၊ စသည္ေျခာက္စုံ၊
ဘုန္းေတာ္ဂုဏ္ႏွင့္၊ ျပည့္စုံေပတတ္၊
ဤဗ်ဳပၸတ္၊ ေခၚအပ္ ဘဂဝါဂုဏ္။

ဘုန္းေတာ္ ၆-ပါး။ ။ (၁) ဣႆရိယဘုန္းေတာ္, (၂) ဓမၼဘုန္းေတာ္, (၃) ယသဘုန္းေတာ္, (၄) သိရီဘုန္းေတာ္, (၅) ကာမဘုန္းေတာ္, (၅) ပယတၱဘုန္းေတာ္။

ဣႆရိယဘုန္းေတာ္ႏွင့္စပ္ ရွစ္ရပ္ေသာ တန္ခုိးေတာ္။ ။ (၁) အဏိမာ, (၂) လဃိမာ, (၃) မဟိမာ, (၄) ပတၱိ, (၅) ပါကမၼ, (၆) ဤသိတာ, (၇) ဝသိတာ, (၈) ယတၳကာမာဝသာယိတာ။

ဘဂဝါဂုဏ္ေတာ္အရ “ဘုန္းကံႀကီးေတာ္မူ၏”ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပသည္။ [ဘဂ-ဘုန္းကံ+ ဝါ-ရွိသည္, ႀကီးသည္၊]

“ဗုဒၶါႏုႆတိကမၼ႒ာန္းေခၚတဲ့ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ ပြါးမ်ားအားထုတ္တဲ့ ရဟန္းသည္ ဆရာအရွင္ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရား၌ ႐ုိေသ, တုပ္ဝပ္ျခင္းရွိ၏၊ သဒၶါျပန္႔ေျပာျခင္း, သတိျပန္႔ေျပာျခင္း, ပညာျပန္႔ေျပာျခင္း, ေကာင္းမႈျပန္႔ေျပာ ျခင္းသုိ႔လည္းေရာက္၏၊ ႏွစ္သိမ့္ ဝမ္းေျမာက္မႈျဖစ္ျခင္း မ်ား၏၊ ေၾကာက္ဖြယ္ ေဘးငယ္ ေဘးႀကီးကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ ဆင္းရဲဒုကၡကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ ဘုရားရွင္ႏွင့္ အတူေနရသည္ဟူေသာ အမွတ္သညာကုိရ၏၊ အဲဒီ့အျပင္ ဗုဒၶါႏုႆတိရဲ႔ ကိန္းေအာင္းရာ ျဖစ္တဲ့ ေယာဂီရဲ႔ ကုိယ္သည္လည္း ေစတီအိမ္ (ဘုရားေက်ာင္း)ကဲ့သုိ႔ ပူေဇာ္ထုိက္၏၊

အဲဒီေယာဂီရဲ႔ စိတ္သည္ ဘုရားအဆင့္- ဘုရားအျဖစ္၌ ညြတ္၏၊ က်ဴးလြန္စရာ ဝတၳဳအမႈႏွင့္ ေတြ႔လွ်င္ ဘုရားရွင္ကုိ မ်က္ေမွာက္၌ ဖူးျမင္ေနရသကဲ့သုိ႔ ရွက္ေၾကာက္မႈသည္ အဲဒီေယာဂီအား ေရွး႐ႈထင္၏၊ အထက္၌ မဂ္ဖုိလ္တရားထူးကုိ ထုိးထြင္း၍ မသိျငားေသာ္လည္း သုဂတိသုိ႔ လားေရာက္ရ၏” လုိ႔ ဝိသုဒၶိမဂ္ (၁၊ ၂ဝ၆)၌ လာရွိပါတယ္။
ဝိသုဒၶိမဂ္ -ျမန္မာျပန္ (ဒုတိယတြဲ၊ ၁၆၂)၌ ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္။

တရားဂုဏ္ေတာ္ ၆-ပါး---
(၁) သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ---သြာကၡာတဂုဏ္ေတာ္၊
(၂) သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ သႏၵိ႒ိေကာ---သႏၵိ႒ိကဂုဏ္ေတာ္၊
(၃) သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ အကာလိေကာ---အကာလိကဂုဏ္ေတာ္၊
(၄) သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ ဧဟိပႆိေကာ---ဧဟိပႆိကဂုဏ္ေတာ္၊
(၅) သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ ၾသပေနယ်ိေကာ---ၾသပေနယ်ိကဂုဏ္ေတာ္၊
(၆) ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺာ ဝိၫူဟိ---ပစၥတၱံ ေဝဒိတဗၺ ဝိၫူဟိ။

၁။ သြာကၡာတ ဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္, ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ ဓေမၼာ-မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္, ဓမၼကၡန္ဟု, ဆယ္တန္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ကုိ၊ သြာကၡာေတာ- ၾကားနာ႐ုံပင္၊ အပူစင္၍၊ က်င့္လွ်င္ခ်မ္းသာ၊ က်င့္ၿပီးခါ လည္း၊ လြန္စြာၿငိမ္းခ်မ္း၊ နိဗၺာန္နန္းႏွင့္၊ စခန္းသင့္ေအာင္၊ မွန္းလင့္ရည္ေရာ္၊ ေကာင္းစြာ ေဟာေတာ္မူအပ္ပါေပ၏။

ၾကားနာ႐ုံပင္၊ အပူစင္၍၊ က်င့္လွ်င္ခ်မ္းသာ၊ က်င့္ၿပီးခါလည္း၊ လြန္စြာၿငိမ္းခ်မ္း၊ နိဗၺာန္နန္းႏွင့္၊ စခန္းသင့္ေအာင္၊ မွန္းလင့္ရည္ေရာ္၊ ေကာင္းခ်င့္ေလ်ာ္စြာ၊ ေဟာေတာ္မူအပ္ေသာ သြာကၡာတဂုဏ္။

သြာကၡာတဂုဏ္ေတာ္အရ “ေကာင္းမြန္စြာ ေဟာေတာ္မူအပ္ေသာ တရားေတာ္" ဟူသည္မွာ---မဂ္ ၄-ပါး, ဖုိလ္ ၄-ပါး, နိဗၺာန္ ၁-ပါး, ဓမၼကၡႏၶာ-ဟု ေခၚေသာ ပိဋကေတာ္ ၁-ပါး= ေပါင္း ၁ဝ-ပါး ျဖစ္၏။

မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္၊ ဓမၼကၡန္၊ ဆယ္တန္ တရားေတာ္။ ေဟာေဖာ္ညႊန္ျပ၊ ေကာင္းေလစြ၊ သြာကၡာတဂုဏ္ေတာ္။

၂။ သႏၵိ႒ိကဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဓေမၼာ-မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္၊ ကုိးတန္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္သည္၊ သႏၵိ႒ိေကာ-ေဟာ ျပသေလာက္၊ က်င့္တုိင္းေပါက္၍၊ မဂ္ေရာက္ ဖုိလ္ထိ၊ ပညာရွိသည့္၊ မ်ားအရိယာ၊ သူေတာ္စြာတုိ႔၊ သူတကာေျပာ၊ ယုံၾကည္ေသာေၾကာင့္၊ သေဘာခ်င္းထပ္၊ မဆည္းကပ္ဘဲ၊ တပ္အပ္ထင္ထင္၊ ကုိယ္တုိင္လည္း သိျမင္ထုိက္ပါေပ၏။

ေဟာျပသေလာက္၊ က်င့္တုိင္းေပါက္၍၊ မဂ္ေရာက္ ဖုိလ္ထိ၊ ပညာရွိသည့္၊ မ်ားအရိယာ၊ သူေတာ္စြာတုိ႔၊ သူတကာေျပာ၊ ယုံၾကည္ေသာေၾကာင့္၊ သေဘာခ်င္းထပ္၊ မဆည္းကပ္ဘဲ၊ တပ္အပ္ထင္ထင္၊ ကုိယ္တုိင္ လည္း သိျမင္ထုိက္ေသာ သႏၵိ႒ိကဂုဏ္။

သႏၵိ႒ိကဂုဏ္ေတာ္အရ “ကုိယ္တုိင္ သိျမင္ထုိက္ေသာ တရား”ဟူသည္ မဂ္ ၄-ပါး, ဖုိလ္ ၄-ပါး, နိဗၺာန္ ၁-ပါး= ေပါင္း ၉-ပါး ျဖစ္၏။

ကုိယ္တုိင္က်င့္လတ္၊ သိျမင္အပ္၊ အျမတ္တရားေတာ္။ သႏၵိ႒ိက၊ ဂုဏ္ေတာ္မွ၊ ညႊန္ျပ သူ႔အာေဘာ္။

၃။ အကာလိကဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဓေမၼာ-ေသာတာပတၱိ၊ စသည့္ဆင့္တက္၊ ေလးခ်က္အျပား၊ မဂ္တရားသည္၊ အကာလိေကာ-ငါးရက္ ခုနစ္ရက္၊ စသည္တက္၍၊ ငံ့လ်က္ရွည္ေဝး၊ အက်ဳိးေပးရာ၊ အခါမငဲ့၊ အျခားမဲ့ဖုိလ္၊ အက်ဳိးကုိလည္း ေပးေတာ္မူတတ္ပါေပ၏။

ငါးရက္ ခုနစ္ရက္၊ စသည္တက္၍၊ ငံ့လ်က္ရွည္ေဝး၊ အက်ဳိးေပးရာ၊ အခါမငဲ့၊ အျခားမဲ့ဖုိလ္၊ အက်ဳိးကုိလည္း ေပးေတာ္မူတတ္ပါေပေသာ အကာလိကဂုဏ္။

အကာလိကဂုဏ္ေတာ္အရ “အက်ဳိးေပးဖုိ႔ အခ်ိန္ဆြဲ၍ ဖင့္ႏႊဲျခင္းမရွိေသာတရား" ဟူသည္ မဂ္ ၄-ပါး ျဖစ္၏၊ မဂ္တရားဟူသည္ ကုသုိလ္တရား, ဖုိလ္တရားသည္ ထုိမဂ္ကုသုိလ္၏ အက်ဳိးတရားျဖစ္၏၊ ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္၍ မဂ္ကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္လွ်င္ ခ်က္ခ်င္း ဖုိလ္စိတ္တည္းဟူေသာ အက်ဳိးလည္း တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ေပၚလာ၏။ ေလာကီ ကုသုိလ္ကံမ်ားကဲ့သုိ႔ ၅-ရက္, ၇-ရက္, ၁-ဘဝ, ၂-ဘဝ စသည္ျဖင့္ အခ်ိန္ဆြဲ၍ ဖင့္ႏႊဲျခင္းမရွိ၊ ခ်က္ခ်င္း အက်ဳိးေပးႏုိင္ေသာ ဂုဏ္ထူးရွိသည္။

အကာလိက၊ ဂုဏ္ဓမၼ၊ ေလးဝ မဂ္ကုသုိလ္။ ခ်က္ခ်င္းမေႏွး၊ ဖုိလ္က်ဳိးေလး၊ ရေရး သူ႔ဂုဏ္ဆုိ။

၄။ ဧဟိပႆိကဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဓေမၼာ-မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္၊ ကုိးတန္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္သည္၊ ဧဟိပႆိေကာ-ေဝဟာတက္ထြန္း၊ ယုဂန္စြန္း၌၊ လဝန္းအလား၊ ပတၱျမားသဖြယ္၊ စင္ၾကယ္ထင္ရွား၊ ရွိသည္မ်ားေၾကာင့္၊ အားရရႊင္လန္း၊ လုိက္ခဲ့စမ္းပါ၊ ႐ႈစမ္းပါဟု၊ သံသာခ်ဳိျမ၊ ဖိတ္ေခၚျပသုိ႔၊ မုခ်ဧကန္၊ အမွန္သင့္ေလ်ာ္၊ ထုိက္တန္ေတာ္မူပါေပ၏။

ေဝဟာတက္ထြန္း၊ ယုဂန္စြန္း၌၊ လဝန္းအလား၊ ပတၱျမားသဖြယ္၊ စင္ၾကယ္ထင္ရွား၊ ရွိသည္မ်ားေၾကာင့္၊ အားရရႊင္လန္း၊ လုိက္ခဲ့စမ္းပါ၊ ႐ႈစမ္းပါဟု၊ သံသာခ်ဳိျမ၊ ဖိတ္ေခၚျပသုိ႔၊ မုခ်ဧကန္၊ အမွန္သင့္ေလ်ာ္၊ ထုိက္တန္ေတာ္မူပါေပေသာ ဧဟိပႆိကဂုဏ္။

ဧဟိပႆိကဂုဏ္ေတာ္အရ “လုိက္ခဲ့စမ္းပါ၊ ၾကည့္႐ႈလွည့္စမ္းပါ-ဟု ဖိတ္ေခၚထုိက္ေသာတရား”ဟူသည္ မဂ္ ၄-ပါး, ဖုိလ္ ၄-ပါး, နိဗၺာန္ ၁-ပါး= ေပါင္း ၉-ပါး ျဖစ္၏။

ယုဂႏၾၶြဳိရ္ေတာင္စြန္းမွ တက္ထြန္းလာေသာ လျပည့္ဝန္းႀကီးအလား ပတၱျမားရတနာသဖြယ္ အလြန္စင္ၾကယ္ သန္႔ရွင္း၍ အျပစ္ကင္းသည့္အျပင္ အမွန္ပင္ ထင္ရွားရွိေသာေၾကာင့္ “လုိက္ခဲ့စမ္းပါ, မည္မွ်အဖုိးတန္၍ အက်ဳိးမ်ား တဲ့တရားဟု ကုိယ္တုိင္သိရေအာင္ က်င့္ၾကည့္စမ္းပါ”ဟု ေခၚငင္ျပသ တုိက္တြန္းျခင္းငွါ ထုိက္ေသာ တရားဂုဏ္ေတာ္ ျဖစ္၏။

လုိက္ခဲ့စမ္းပါ၊ ႐ႈစမ္းပါ၊ ဖိတ္မံ ေခၚထုိက္ေပ။ ဧဟိပႆိက၊ ဂုဏ္ေတာ္မွ၊ အာမခံၿပီေလ။

၅။ ၾသပါေနယ်ိကဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဓေမၼာ- မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္၊ ကုိးတန္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္သည္၊ ၾသပါေနယ်ိေကာ-မိမိစိတ္တြင္၊ တစ္ႀကိမ္ထင္က၊ ေလးခြင္အပါယ္၊ ဝဋ္မီးကြယ္သျဖင့္၊ ကုိယ္ဝယ္ဝတ္ေႏွာင္၊ ဆံဥေသွ်ာင္ကုိ၊ မီးေလာင္ေသာ္ျငား၊ မၿငိမ္းအားဘဲ၊ တရားမ်က္ရွင္၊ စိတ္စြဲထင္ေအာင္၊ က်င့္ေဆာင္ျခင္းငွါ ထုိက္ေတာ္မူပါေပ၏။

မိမိစိတ္တြင္၊ တစ္ႀကိမ္ထင္က၊ ေလးခြင္အပါယ္၊ ဝဋ္မီးကြယ္သျဖင့္၊ ကုိယ္ဝယ္ဝတ္ေႏွာင္၊ ဆံဥေသွ်ာင္ကုိ၊ မီးေလာင္ေသာ္ျငား၊ မၿငိမ္းအားဘဲ၊ တရားမ်က္ရွင္၊ စိတ္စြဲထင္ေအာင္၊ က်င့္ေဆာင္ျခင္းငွါ ထုိက္ေတာ္မူပါေပေသာ ၾသပါေနယ်ိကဂုဏ္။

ၾသပါေနယ်ိကဂုဏ္ေတာ္အရ “မိမိစိတ္သုိ႔ကပ္၍ ေဆာင္ယူထုိက္ေသာတရား" ဟူသည္ မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္ ကုိးတန္ေသာ တရားပင္ ျဖစ္၏။

မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ တရားေတာ္မ်ားသည္ ပုထုဇဥ္တုိ႔သႏၲာန္၌ တစ္ခါတစ္ရံမွ် မျဖစ္ခဲ့ဖူးပါ၊ မိမိ၏စိတ္တြင္ တစ္ႀကိမ္ တစ္ခါမွ် အထင္အရွား ေပၚလာလွ်င္ [ေသာတာပန္ျဖစ္လွ်င္ ဟု ဆုိလုိသည္၊] အပါယ္ ၄-ပါး၌ ခံစားရမည့္ ဝဋ္ဒုကၡ အပူမီးတုိ႔ကုိ တစ္ခါတည္းျဖင့္ ၿငိမ္းေစႏုိင္ေသာသတၱိရွိျခင္းေၾကာင့္ မဂ္ဖုိလ္ရေအာင္ ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္ေနခုိက္ဝယ္ ကုိယ္၌ဝတ္ထားေသာအဝတ္ကုိ, သုိ႔မဟုတ္ ဥေသွ်ာင္ (ဆံထုံး)ကုိ မီးေလာင္ေစကာမူ ထုိမီးကုိ မၿငိမ္းအားဘဲ ကမၼ႒ာန္းကုိသာ တြင္တြင္ႀကိဳးစား၍ ပတၱျမားမ်က္ရွင္ႏွင့္ အလားတူေသာ ထုိမဂ္ဖုိလ္တရားေတာ္မ်ားကုိ စိတ္ထဲ၌ စြဲထင္ေအာင္, ထင္ျမင္လာေအာင္ (မဂ္ဖုိလ္ရေအာင္) အားထုတ္ထုိက္ပါသည္။

မဂ္ဖုိလ္ရေအာင္၊ စိတ္ကုိေဆာင္၊ အေခါင္ နိဗၺာန္ထိ။ ၾသပါေနယ်ိက၊ ဂုဏ္ေတာ္မွ၊ ျပသ စြမ္းရည္ရွိ။

၆။ ပစၥတၱံ ေဝဒိတဗၺဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဓေမၼာ- မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္၊ ကုိးတန္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ကုိ၊ ဝိၫူဟိ-ပုထုဇဥ္ႏွင့္၊ မတန္သင့္စြာ၊ ေလးသစၥာကုိ၊ ေကာင္းစြာျမင္သိ၊ ပညာရွိအေပါင္း၊ အရိယာသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔သည္၊ ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺာ-ကုိယ္စီကုိယ္င၊ လုိတုိင္းရ၍၊ နိဗၺနဓာတ္၊ သမာပတ္ျဖင့္၊ မျပတ္သိပုိင္၊ ခံစားႏုိင္ပါေပ၏။

ပုထုဇဥ္ႏွင့္၊ မတန္သင့္စြာ၊ ေလးသစၥာကုိ၊ ေကာင္းစြာျမင္သိ၊ ပညာရွိအေပါင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔၊ ညြတ္ေပ်ာင္းကုိယ္စီ၊ နိဗၺန္ဆီထိ၊ တည္ၾကည္သမာပတ္၊ မျပတ္သိပုိင္၊ ခံစားႏုိင္ပါေပေသာ ပစၥတၱံ ဝိၫူဟိ ေဝဒိတဗၺဂုဏ္။

ပစၥတၱံ ေဝဒိတဗၺဂုဏ္ေတာ္အရ “ကုိယ္စီကုိယ္င သိအပ္ခံစားအပ္ေသာတရား" ဟူသည္ မဂ္ ဖုိလ္ နိဗၺာန္ ကုိးတန္ေသာတရားပင္ ျဖစ္၏။

ဤမဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ တရားေတာ္သည္ ပုထုဇဥ္မ်ားႏွင့္ မတန္မရာပါ၊ သစၥာေလးပါးကုိ သိျမင္၍ အရိယာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ၿပီးေသာ သူေတာ္ေကာင္းႀကီးတုိ႔သာ ကုိယ္စီကုိယ္ငွ အလုိရွိတုိင္းရ၍ နိဗၺာန္ကုိ အာ႐ုံျပဳကာ ဖလသမာပတ္ ဝင္စားေသာအားျဖင့္ ခံစားၾကရပါသည္။

ကုိယ္စီကုိယ္င၊ ခံစားရ၊ ရိယ သူေတာ္ေတြ။ ေဝဒိတဗၺ၊ ဂုဏ္ေတာ္မွ၊ ဓမၼ အက်ဳိးေပ။

"ဓမၼာႏုႆတိကမၼ႒ာန္းေခၚတဲ့ တရားဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ ပြါးမ်ားအားထုတ္တဲ့ ရဟန္းသည္ တရား၏အရွင္ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရား၌ ႐ုိေသ, တုပ္ဝပ္ျခင္း ရွိ၏၊ တရားေတာ္၌ ေလးစား႐ုိေသျခင္းရွိသည္ျဖစ္၍ သဒၶါစသည္တုိ႔၏ ျပန္႔ေျပာျခင္းသုိ႔ ေရာက္၏၊ ႏွစ္သိမ့္ ဝမ္းေျမာက္မႈျဖစ္ျခင္း မ်ား၏၊ ေၾကာက္ဖြယ္ ေဘးငယ္ ေဘးႀကီးကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ ဆင္းရဲ ဒုကၡကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ တရားေတာ္ႏွင့္ အတူေနရသည္ဟူေသာ အမွတ္သညာကုိ ရ၏၊ တရားဂုဏ္တုိ႔ကုိ အဖန္ တလဲလဲ ေအာက္ေမ့မႈ-ဓမၼာႏုႆတိ၏ ကိန္းေအာင္းရာ ျဖစ္တဲ့ ေယာဂီရဲ႔ ကုိယ္သည္လည္း ေစတီအိမ္ ပိဋကတ္တုိက္ ကဲ့သုိ႔ ပူေဇာ္ထုိက္၏၊ အဲဒီေယာဂီရဲ႔ စိတ္သည္ အျမတ္ဆုံးျဖစ္တဲ့ (အရဟတၱမဂ္ဖုိလ္) တရားကုိ ရျခင္း၌ ညြတ္၏၊ က်ဴးလြန္စရာ ဝတၳဳအမႈႏွင့္ ေတြ႔လွ်င္ တရားေတာ္၏ေကာင္းေသာတရားအျဖစ္ကုိ ေကာင္းစြာတဖန္ ေအာက္ေမ့မိသည္-သတိရသည္ျဖစ္၍ ရွက္ေၾကာက္မႈသည္ အဲဒီေယာဂီအား ေရွး႐ႈထင္၏၊ အထက္၌ မဂ္ဖုိလ္တရားထူးကုိ ထုိးထြင္း၍ မသိျငားေသာ္လည္း သုဂတိသုိ႔ လားေရာက္ရ၏” လုိ႔ ဝိသုဒၶမဂ္ (၁၊ ၂၁၁)၌ လာရွိပါတယ္။
ဝိသုဒၶိမဂ္-ျမန္မာျပန္ (ဒုတိယတြဲ၊ ၁၈၃-၁၈၄)၌ ၾကည့္ပါ။

သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါး---
(၁) သုပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္၊
(၂) ဥဇုပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္၊
(၃) ဉာယပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္
(၄) သာမီစိပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္၊
(၅) အာဟုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္၊
(၆) ပါဟုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္၊
(၇) ဒကၡိေဏယ်ဂုဏ္ေတာ္၊
(၈) အဥၨလီကရဏီယဂုဏ္ေတာ္၊
(၉) အႏုတၱရ ပုညေကၡတၱံ ေလာကႆဂုဏ္ေတာ္။

သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါးတုိ႔တြင္---
၁။ သုပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ အရွင္ျမတ္ဘုရား၏၊ သာဝကသံေဃာ- ဆုံးမထားဟန္၊ တရားမွန္ကုိ၊ နာခံလုိက္နာ၊ အရိယာဟု၊ သခ်ၤာရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ အရွင္ေကာင္းသည္၊ သုပၸဋိပေႏၷာ-တရားသျဖင့္၊ ဆုံးမသင့္ရာ၊ သာသနာဝယ္၊ ေလ်ာ္စြာထုံးျပ၊ ဆုံးအမကုိ၊ လုံးဝလုိက္နာ၊ ေကာင္းမြန္စြာလည္း က်င့္ေတာ္မူတတ္ပါေပ၏။

တရားသျဖင့္၊ ဆုံးမသင့္ရာ၊
သာသနာဝယ္၊ ေလ်ာ္စြာထုံးျပ၊ ဆုံးအမကုိ၊
လုံးဝလုိက္နာ၊ ေကာင္းမြန္စြာလည္း၊
က်င့္ရွာေတာ္မူတတ္ပါေပေသာ သုပၸဋိပႏၷဂုဏ္။

သုပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္သည္ “ေကာင္းစြာ က်င့္ေတာ္မူတတ္ေသာ အရိယာသံဃာေတာ္၏ ဂုဏ္ ၁-ခု ျဖစ္၏။

ဘုရားရွင္၏ တပည့္အစစ္ျဖစ္ေတာ္မူၾကေသာ အရိယာသံဃာအေပါင္းသည္ တရားသျဖင့္ ဆုံးမရာ သာသနာေတာ္ႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ေအာင္ ထုံးေဟာင္းသက္ေသျပ၍ သြန္သင္အပ္ေသာ အဆုံးအမေတာ္ကုိ လုံးဝဥႆုံ အကုန္အစင္ လုိက္နာ၍ ေကာင္းမြန္စြာ က်င့္ႀကံေတာ္မူၾကပါသည္။

ဘုရားဆုံးမ၊ လုိက္နာၾက၊ ေကာင္းစြာ့ က်င့္ႀကံမူ။ သုပၸဋိပႏၷ၊ ဂုဏ္ေတာ္က၊ ၫႊန္ျပ အနက္ဟူ။

၂။ ဥဇုပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ အရွင္ျမတ္ဘုရား၏၊ သာဝကသံေဃာ- ဆုံးမထားဟန္၊ တရားမွန္ကုိ၊ နာခံလုိက္နာ၊ အရိယာဟု၊ သခ်ၤာရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ အရွင္ေကာင္းသည္၊ ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ- စဥ္းလဲသမႈ၊ မာယာစုျဖင့္၊ ဖုဖုထစ္ထစ္၊ မေကာက္က်စ္ဘဲ၊ စင္စစ္နိဗၺာန္၊ လမ္းေျဖာင့္မွန္ေအာင္၊ ေလ်ာ္ကန္ခ်င့္ေမွ်ာ္၊ က်င့္ႀကံေတာ္မူတတ္ပါေပ၏။

စဥ္းလဲသမႈ၊ မာယာစုျဖင့္၊ ဖုဖုထစ္ထစ္၊ မေကာက္က်စ္ဘဲ၊ စင္စစ္နိဗၺာန္၊ လမ္းေျဖာင့္မွန္ေအာင္၊ ေလ်ာ္ကန္ခ်င့္ေမွ်ာ္၊ က်င့္ႀကံေတာ္မူတတ္ပါေပေသာ ဥဇုပၸဋိပႏၷဂုဏ္။ သည္ “ေျဖာင့္မွန္စြာ က်င့္ေတာ္မူေသာ” အရိယာသံဃာေတာ္၏ ဒုတိယဂုဏ္ ျဖစ္၏။

မိမိမွာ အျပစ္ရွိပါလ်က္ အျပစ္မရွိသူထင္ေအာင္ အျပစ္ဖုံးကြယ္မႈကုိ “မာယာ" ဟု ေခၚ၏၊ မိမိမွာ ဥစၥာဂုဏ္ သီလဂုဏ္ မရွိဘဲ ရွိဟန္ေဆာင္မႈကုိ “သာေဌယ်”ဟု ေခၚ၏။

အရိယာသံဃာေတာ္ကား သူတပါးတုိ႔ အထင္ႀကီးေအာင္ ပစၥည္းလာဘ္ႏွင့္ ဒကာ ဒကာမ ေပါမ်ားေအာင္ ဟန္ေဆာင္မႈ ပရိယာယ္ မာယာတုိ႔ျဖင့္ ဖုဖုထစ္ထစ္ စဥ္းလဲေကာက္က်စ္ျခင္း မရွိဘဲ နိဗၺာန္လမ္းႏွင့္ ေျဖာင့္တန္းေအာင္ ±ုိးသားေျဖာင့္မတ္စြာ က်င့္ႀကံေတာ္မူၾကသည္။

ေျဖာင့္စြာက်င့္လတ္၊ ထုိဗ်ဳပၸတ္၊ မွတ္အပ္ ဥဇုဂုဏ္။

၃။ ဉာယပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ အရွင္ျမတ္ဘုရား၏၊ သာဝကသံေဃာ- ဆုံးမထားဟန္၊ တရားမွန္ကုိ၊ နာခံလုိက္နာ၊ အရိယာဟု၊ သခ်ၤာရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ အရွင္ေကာင္းသည္၊ ဉာယပၸဋိပေႏၷာ-ကုိယ္ဝယ္ဝတ္ေႏွာင္၊ ဆံဥေသွ်ာင္ကုိ၊ မီးေလာင္ေသာ္ျငား၊ မၿငိမ္းအားဘဲ၊ ႀကီးမားေလာင္မီး၊ ဒုကၡႀကီးကုိ၊ အၿပီးဧကန္၊ ၿငိမ္းရာမွန္သည့္၊ နိဗၺာန္အလုိ႔ငွါ၊ က်င့္ေတာ္မူတတ္ပါေပ၏။

ကုိယ္ဝယ္ဝတ္ေႏွာင္၊ ဆံဥေသွ်ာင္ကုိ၊ မီးေလာင္ေသာ္ျငား၊ မၿငိမ္းအားဘဲ၊ ႀကီးမားေလာင္မီး၊ ဒုကၡႀကီးကုိ၊ အၿပီးဧကန္၊ ၿငိမ္းရာမွန္သည့္၊ နိဗၺာန္အလုိ႔ငွါ၊ က်င့္ေတာ္မူတတ္ပါေပေသာ ဉာယပၸဋိပႏၷဂုဏ္။

ဉာယပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္သည္ “နိဗၺာန္အလုိ႔ငွါ က်င့္ေတာ္မူေသာ” အရိယာသံဃာေတာ္၏ တတိယဂုဏ္ ျဖစ္၏။

အရိယာျဖစ္ေသာ သံဃာေတာ္အေပါင္းသည္ အလြန္ႀကီးမား မ်ားျပားေသာ သံသရာဝဋ္ႀကီး ဒုကၡမီးေတြကုိ ျမင္ၾကၿပီးျဖစ္၍ မိမိကုိယ္၌ ဆင္အပ္ေသာ အဝတ္, ဥေသွ်ာင္ (ဆံထုံး)ကုိ မီးေလာင္ေစကာမူ မၿငိမ္းအားဘဲ သံသရာဝဋ္ႀကီး ဒုကၡမီး၏ အၿပီးခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္အလုိ႔ငွါ က်င့္ေတာ္မူၾကပါသည္။

နိဗၺာန္အလုိ႔ငွါ၊ က်င့္ႀကံပါ၊ ဉာယပၸဋိပႏၷဂုဏ္။

၄။ သာမီစိပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ အရွင္ျမတ္ဘုရား၏၊ သာဝကသံေဃာ- ဆုံးမထားဟန္၊ တရားမွန္ကုိ၊ နာခံလုိက္နာ၊ အရိယာဟု၊ သခ်ၤာရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ အရွင္ေကာင္းသည္၊ သာမီစိပၸရိပေႏၷာ- ႐ုိေသသမႈ၊ လူတုိ႔ျပဳသည့္၊ သာမီစိကံ၊ လြန္ထုိက္တန္ေအာင္၊ က်င့္ႀကံေတာ္မူတတ္ပါေပ၏။

႐ုိေသသမႈ၊ လူတုိ႔ျပဳသည့္၊ သာမီစိကံ၊ လြန္ထုိက္တန္ေအာင္၊ က်င့္ႀကံေတာ္မူတတ္ပါေပေသာ သာမီစိပၸဋိပႏၷဂုဏ္။

သာမီစိပၸဋိပႏၷဂုဏ္ေတာ္သည္ “လူတုိ႔ျပဳသည့္ ႐ုိေသသမႈႏွင့္ ေလ်ာ္ေအာင္ က်င့္ႀကံေတာ္မူေသာ” အရိယာသံဃာေတာ္၏ စတုတၳဂုဏ္ ျဖစ္၏။

ဒကာ ဒကာမတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ မစားရက္, မေသာက္ရက္, မသုံးရက္ေသာ အစားအေသာက္, ေက်ာင္း, အိပ္ရာ, ေနရာမ်ားကုိ ႐ုိေသသမႈ ျပဳစုလႉဒါန္းၾက၏၊ အရိယာျဖစ္ၿပီးေသာ (အရိယာျဖစ္ေအာင္ အားထုတ္ေနေသာ) သံဃာေတာ္ မ်ားကလည္း ထုိကဲ့သုိ႔ ႐ုိေသသမႈ ျပဳစုလႉဒါန္းျခင္းႏွင့္ ထုိက္တန္ေအာင္ က်င့္ႀကံ အားထုတ္ေတာ္မူၾကပါ၏။

လူတုိ႔ျပဳစု၊ ႐ုိေသမႈ၊ ေလ်ာ္ျပဳ ထုိက္တန္ေပ။ သာမီစိထုံ၊ သံဃာ့ဂုဏ္၊ ၾကည္ယုံ ညြတ္ၾကေလ။

ပုရိသယုဂါနိ---
စတၱာရိ-မဂ္ ဖုိလ္ႏွစ္ပါး၊ အစုံအားျဖင့္၊ ေလးပါးကုန္ေသာ၊ ယဒိယံ ပုရိသယုဂါနိ-အၾကင္ေယာက်္ားတုိ႔သည္၊ အ႒- အသီးအျခား၊ ခြဲေသာအားျဖင့္၊ ရွစ္ပါးကုန္ေသာ၊ ပုရိသပုဂၢလာ- ပုရိသပုဂၢလ၊ ေခၚၾကထုိထုိ၊ ျမင့္ျမတ္ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔ပါေပတည္း။

ဤ“စတၱာရိ ပုရိသယုဂါနိ”စေသာ စကားတုိ႔ကား သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ကုိျပေသာ စကားမဟုတ္၊ ေသာတာပတၱိမဂ္ကုိရေသာ ပုဂၢဳိလ္ႏွင့္ ေသာတာပတၱိဖုိလ္ရေသာ ပုဂၢဳိလ္ႏွစ္ပါးတြဲ တစ္စုံ- ဤသုိ႔စသည္ျဖင့္ “မဂ္ဖုိလ္ကုိရေသာပုဂၢဳိလ္ ႏွစ္ပါးကုိ တစ္စုံစီတြဲလွ်င္ အရိယာေလးစုံျဖစ္၍ အသီးအျခားခြဲလွ်င္ ရွစ္မ်ဳိးျဖစ္၏”ဟု ျပေသာစကားတည္း။

အစုံေလးပါး---
၁။ ေသာတာပတၱိမဂ္ရ ပုဂၢဳိလ္, ေသာတာပတၱိဖုိလ္ရ ပုဂၢဳိလ္။
၂။ သကဒါဂါမိမဂ္ရ ပုဂၢဳိလ္, သကဒါဂါမိဖုိလ္ရ ပုဂၢဳိလ္။
၃။ အနာဂါမိမဂ္ရ ပုဂၢဳိလ္, အနာဂါမိဖုိလ္ရ ပုဂၢဳိလ္။
၄။ အရဟတၱမဂ္ရ ပုဂၢဳိလ္, အရဟတၱဖုိလ္ရ ပုဂၢဳိလ္။

၅။ အာဟုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏၊ ဧသ ဧေသာ သာဝကသံေဃာ-အစုံေလးပါး၊ သီးျခားရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ ဤအရိယာသူေတာ္ေကာင္းသည္၊ အာဟုေနေယ်ာ-တုံ႔ျပန္ႀကီးေလး၊ အက်ဳိးေပးသျဖင့္၊ အေဝးမွယူ၊ ေဆာင္၍မူလည္း၊ ၾကည္ျဖဴေလးျမတ္၊ ပူေဇာ္အပ္သည့္၊ လာဘ္သပ္ပကာ၊ အျဖာျဖာကုိ၊ ေကာင္းစြာသိမ္းပုိက္၊ ခံယူျခင္းငွါလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပ၏။

တုံ႔ျပန္ႀကီးေလး၊ အက်ဳိးေပးသျဖင့္၊ အေဝးမွယူ၊ ေဆာင္၍မူလည္း၊ ၾကည္ျဖဴေလးျမတ္၊ ပူေဇာ္အပ္သည့္၊ လာဘ္သပ္ပကာ၊ အျဖာျဖာကုိ၊ ေကာင္းစြာသိမ္းပုိက္၊ ခံယူျခင္းငွါလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပေသာ အာဟုေနယ်ဂုဏ္။

အာဟုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္သည္ “အေဝးမွယူေဆာင္၍ ပူေဇာ္အပ္ေသာ ပစၥည္းကုိ ခံယူထုိက္၏”ဟူေသာ ဂုဏ္တည္း။

အရိယာသံဃာေတာ္သည္ လႉဒါန္းပူေဇာ္သူတုိ႔အား အတုံ႔ျပန္၍ ႀကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ သံသရာက်ဳိးကုိ ေပးစြမ္းႏုိင္ၾကသျဖင့္ အနီးအပါးကုိ မဆုိထားဘိ, တစ္နယ္တစ္ေက်း ေဝးေသာ ၿမိဳ႕ရြာတုိ႔မွေသာ္လည္း လႉဖြယ္မ်ားကုိ တမင္တကာ ေဆာင္ယူ၍ ေပးလႉပူေဇာ္ျခင္းငွါ ထုိက္တန္ေတာ္မူပါသည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေရွးက ဒါနအက်ဳိး နားလည္ၾကေသာ သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔သည္ ထုိသုိ႔ေဆာင္ယူကာ မ်ားစြာ ပူေဇာ္ဖူးၾက၏။

အေဝးမွယူ၊ ေဆာင္ကာလႉ၊ ပူေဇာ္ခံရဂုဏ္။ အာဟုေနယ်၊ မည္ေတာ္သ၊ သံဃာ့အက်ဳိးဂုဏ္။

၆။ ပါဟုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္ ။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏၊ ဧသ ဧေသာ သာဝက သံေဃာ- အစုံေလးပါး၊ သီးျခားရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ ဤအရိယာသူေတာ္ေကာင္းသည္၊ ပါဟုေနေယ်ာ- ေဝးရပ္ မ်ဳိးႏြယ္၊ မ်ားဧည့္သည္ဖုိ႔၊ ရည္ရြယ္မွန္ထား၊ ပစၥည္းမ်ားကုိ၊ ဘုရားတစ္ဆူ၊ ပြင့္ေတာ္မူမွ၊ ေပၚလာၾကသည့္၊ ကမၻာ့ဧည့္ေကာင္း၊ သူေတာ္ေပါင္းမုိ႔၊ အေၾကာင္းတုိက္စြာ၊ ေပးလႉျခင္းငွါလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပ၏။

ေဝးရပ္ မ်ဳိးႏြယ္၊ မ်ားဧည့္သည္ဖုိ႔၊ ရည္ရြယ္မွန္းထား၊ ပစၥည္းမ်ားကုိ၊ ဘုရားတစ္ဆူ၊ ပြင့္ေတာ္မူမွ၊ ေပၚလာၾကသည့္၊ ကမၻာ့ဧည့္ေကာင္း၊ သူေတာ္ေပါင္းမုိ႔၊ အေၾကာင္းတုိက္စြာ၊ ေပးလႉျခင္းငွါလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပေသာ ပါဟုေနယ်ဂုဏ္။

ပါယုေနယ်ဂုဏ္ေတာ္သည္ “ဧည့္သည္မ်ားအတြက္ စီမံထားေသာ ပစၥည္းကုိ ခံယူထုိက္၏”ဟူေသာ သံဃာ့ဂုဏ္ ျဖစ္၏။

ယခုကာလ ႐ုိးရာဧည့္သည္မ်ားမွာ ေတြ႔ႀကံဳဖုိ႔ လြယ္ကူလွ၏၊ ဧည့္ဝတ္ျပဳဖုိ႔လည္း လြယ္ကူလွပါ၏၊ အရိယာသံဃာေတာ္မ်ားကား ဘုရားတစ္ဆူတစ္ဆူ ပြင့္ေတာ္မူမွ ေပၚလာၾကသျဖင့္ ေတြ႔ႀကံဳခဲေသာ ကမၻာ့ဧည့္သည္ေတာ္ႀကီးမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္၊ ထုိဧည့္သည္ေတာ္မ်ားသည္ ႐ုိးရာဧည့္သည္မ်ားအတြက္ ခ်က္ျပဳတ္စီမံထားအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကုိ လည္း ခံယူထုိက္ၾကပါသည္။

ဧည့္သည္တြက္ကား၊ စီမံထား၊ မ်ားျပားပစၥည္းကုိ။
ခံယူထုိက္ေပ၊ ဂုဏ္တစ္ေထြ၊ မွတ္ေလ ပါဟုေနယ်ဆုိ။
၇။ ဒကၡိေဏယ်ဂုဏ္ေတာ္။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏၊ ဧသ ဧေသာ သာဝက သံေဃာ- အစုံေလးပါး၊ သီးျခားရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ ဤအရိယာသူေတာ္ေကာင္းသည္၊ ဒကၡိေဏေယ်ာ-တမလြန္စခန္း၊ ႀကီးပြါးလမ္းဖုိ႔၊ ေမွ်ာ္မွန္းရည္ရြယ္၊ ေပးလႉဖြယ္ကုိ၊ ရည္ရြယ္သမွ်၊ အက်ဳိးရသျဖင့္၊ တစမခ်န္၊ အလႉခံျခင္းငွါ လည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပ၏။

တမလြန္စခန္း၊ ႀကီးပြါးလမ္းဖုိ႔၊ ေမွ်ာ္မွန္းရည္ရြယ္၊ ေပးလႉဖြယ္ကုိ၊ ရည္ရြယ္သမွ်၊ အက်ဳိးရသျဖင့္၊ တစမခ်န္၊ အလႉခံျခင္းငွါလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပေသာ ဒကၡိေဏယ်ဂုဏ္။

ဒကၡိေဏယ်ဂုဏ္ေတာ္သည္ “တမလြန္ဘဝအတြက္ ရည္ရြယ္လႉဒါန္းေသာ အလႉကုိ ခံထုိက္ေသာသံဃာ့ဂုဏ္” ျဖစ္၏။

ေနာင္တမလြန္ဘဝ၌ ႀကီးပြါးခ်မ္းသာဖုိ႔ ရည္မွန္း၍ လႉဒါန္းအပ္ေသာ အလႉကုိ “ဒကၡိဏာ" ဟု ေခၚ၏၊ ရည္မွန္းတုိင္းေသာအက်ဳိးကုိ ရေစႏုိင္ေသာေၾကာင့္ အရိယာသံဃာေတာ္မ်ားသည္ ထုိဒကၡိဏာ (အလႉ)ကုိ ခံယူျခင္းငွါ ထုိက္တန္ေတာ္မူၾက၏၊

ထုိဒကၡိဏာသည္---
(၁) မိမိအတြက္ ခ်မ္းသာဖုိ႔ရန္ လႉဒါန္းျခင္းတစ္မ်ဳိး၊
(၂) ေသလြန္သူ မိဘ ေဆြမ်ဳိးမ်ားအတြက္ လႉဒါန္းျခင္းတစ္မ်ဳိး-ဟု ၂-မ်ဳိးရွိ၏။

(၁) မိမိအတြက္ အလႉသည္ အခြင့္သာလွ်င္ သင့္ရာဘဝ၌ နိဗၺာန္မရမခ်င္း အက်ဳိးေပးမည္၊ ယခုေခတ္၌ ဗုဒၾၶြဘာသာဝင္မဟုတ္ေသာ သူတုိ႔ ေကာင္းက်ဳိး ခံစားေနၾကရသည္မွာလည္း သူတုိ႔သႏၲာန္ဝယ္ ေရွးက ထုိ “ဒကၡိဏာ” အလႉမ်ဳိး ပါရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏၊ ေရွးက ကုသုိလ္ကံေဟာင္း၏ ေကာင္းက်ဳိးကုိ ခံစားေနၾကရသည္၊ ယခုဘဝ၌ ျပဳမိေသာ မေကာင္းမႈမ်ားအတြက္ ေနာက္ေနာင္ဘဝ၌ သိသာပါလိမ့္မည္၊ ၉၁-ကမၻာအတြင္းဝယ္ မိစၧာဒိ႒ိျဖစ္ပါလ်က္ နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္သူမွာ တစ္ေယာက္သာ ဘုရားရွင္ေတြ႔ျမင္ေတာ္မူပါသတဲ့။
[မိစၧာဒိ႒ိ-ဟု ေျပာဆုိရာတြင္ သူတုိ႔အယူ၌ သဲသဲမဲမဲ စြဲလမ္းသူကုိသာ ဆုိလုိပါသည္၊ ဗုဒၾၶြဘာသာမဟုတ္႐ုံမွ်ကုိ မဆုိလုိ။]

(၂) ေသလြန္သူ ေဆြမ်ဳိးမ်ားကုိ ရည္မွန္းလ်က္ လႉဒါန္းရာ၌ကား ေသသူက ငရဲက်ေသာ္လည္းေကာင္း, တိရစၧာန္ အမိဝမ္း၌ ျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း, အလြန္ေဝးေသာ ေတာ, ေတာင္, ျမစ္, သမုဒၵရာကမ္း၌ ၿပိတၱာျဖစ္ေနေသာ္လည္း ေကာင္း, လူ႔အမိဝမ္း၌ ျဖစ္ရေသာ္လည္းေကာင္း, နတ္ ျဗဟၼာျဖစ္ရေသာ္လည္းေကာင္း ဤက လႉဒါန္းေသာကုသုိလ္ကုိ သူတုိ႔ မသိႏုိင္ၾက၊ သိႏုိင္ေသာ္လည္း သူတုိ႔မွာ အက်ဳိးထူး မရၾက၊ သုိ႔ေသာ္ လႉဒါန္းသူတုိ႔မွာကား ထုံးစံအတုိင္း ဒါန ကုသုိလ္ ျဖစ္ၾကရပါသည္။

ေနာင္ဘဝတြက္၊ ရည္ရြယ္လ်က္၊ လႉခ်က္ ဒကၡိဏာ။
မိမိအတြက္၊ ေသသူတြက္၊ ႏွစ္ခ်က္ က်မ္းအလာ။
မိမိတြက္ပင္၊ ခြင့္သာလွ်င္၊ ဆုံးတြင္ နိဗၺဴတာ။
ေသသူတြက္ကား၊ ဘဝမ်ား၊ ရျငား မေသခ်ာ။

၈။ အဥၨလိကရဏီယဂုဏ္ေတာ္။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏၊ ဧသ ဧေသာ သာဝက သံေဃာ- အစုံေလးပါး၊ သီးျခားရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ ဤအရိယာသူေတာ္ေကာင္းသည္၊ အဥၨလိကရဏီေယာ-တစ္ေလာကလုံး၊ ကုိင္းညြတ္႐ုံးလ်က္၊ ရႊင္ျပံဳးၾကည္ၫုိ၊ ႐ုိေသျမတ္ႏုိး၊ လက္အုပ္မုိး၍၊ ရွိခုိးျခင္းကုိလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပ၏။

တစ္ေလာကလုံး၊ ကုိင္းညြတ္႐ုံးလ်က္၊ ရႊင္ျပံဳးၾကည္ၫုိ၊ ႐ုိေသျမတ္ႏုိး၊ လက္အုပ္မုိး၍၊ ရွိခုိးျခင္းကုိလည္း၊ ထုိက္ေတာ္မူပါေပေသာ အဥၨလိကရဏီယဂုဏ္။

အဥၨလိကရဏီယဂုဏ္ေတာ္သည္ “လက္အုပ္ခ်ီမုိး ရွိခုိးျခင္းကုိ ခံထုိက္ေသာဂုဏ္” ျဖစ္၏။

အရိယာသံဃာေတာ္မ်ားသည္ တစ္ေလာကလုံးရွိ လူနတ္ျဗဟၼာ သတၱဝါတုိ႔၏ ၾကည္လင္ရႊင္ျပ ျမတ္ႏုိးလွစြာ ကုိင္းညြတ္႐ုိေသမႈ, လက္အုပ္မုိးလ်က္ ရွိခုိးမႈကုိ ခံထုိက္ေပ၏၊ ပုထုဇဥ္ သံဃာတုိ႔ကား အ႐ုိအေသခံထုိက္ေလာက္ေအာင္ သီလ, သမာဓိ, ပညာဂုဏ္မရွိပါလွ်င္ လူတုိ႔က အ႐ုိအေသျပဳမႈေၾကာင့္ မိမိတုိ႔အေပၚ၌ ႀကီးေလးေသာ တာဝန္မ်ား တက္ေရာက္လာဖြယ္ရွိသည္။

သံေဝဂျဖစ္ဖြယ္ေကာင္းေသာ ဝိသုဒၶိမဂ္ ( ၁၊ ၅၄-၅၅-ႏွာ) လာဂါထာမ်ားႏွင့္အညီ ဂါထာမွာ-----

ပိေ႑ာပိႆ အေယာဂုေဠာ၊ အေယာပေ႗ာဝ စီဝရံ။
ဝိဟာေရာ အေယာကုမၻီဝ၊ သတၱိေဝေဓာဝ အဥၨလီ။
အႆ- ထုိသီလသိကၡာ၊ ေကာင္းစြာမစင္၊ ပုထုဇဥ္ဆုိး၊ ရဟန္းမ်ဳိး၏၊ ပိေ႑ာပိ-ဒကာ ဒကာမ၊ သဒၶါၾကြ၍၊ ထာဝရလႉဒါန္း၊ စားဖြယ္ဆြမ္းသည္လည္း၊ အေယာဂုေဠာဝ-အရွိန္ရဲရဲ၊ မီးလွ်ံစြဲသည့္၊ သံခဲသံလုံး၊ သံတုံးေတြႏွင့္၊ တူလွေလ၏၊ စီဝရံ-ကုိယ္ဝယ္ဆင္ျမန္း၊ ဝတ္သကၤန္းသည္၊ အေယာပေ႗ာဝ- အရွိန္ႀကီးမား၊ မီးလွ်ံဝါးသည့္၊ သံျပားႀကီးႏွင့္ တူလွပါေပ၏၊ ဝိဟာေရာ-သြားရပ္ထုိင္ေလ်ာင္း၊ ေနရာေက်ာင္းသည္၊ အေယာကုမၻီဝ- ဝန္းက်င္ ေတာက္ေျပာင္၊ ရဲရဲေလာင္ညီး၊ သံအုိးႀကီးႏွင့္ တူလွေလ၏၊ အဥၨလီ-လူသူအားလုံး၊ မ်ားညြတ္႐ုံးလ်က္၊ ရႊင္ျပဳံးၾကည္ၫုိ၊ ႐ုိေသျမတ္ႏုိး၊ လက္အုပ္မုိး၍၊ ရွိခုိးၾကျခင္းသည္၊ သတၱိေဝေဓာဝ- အေရာင္လက္လက္၊ ျမျမထက္သည့္၊ လွံရြက္ကုိမုိး၊ ဝုိင္း၍ထုိးသည္ႏွင့္ တူလွေလသတည္း။

႐ုိေသျမတ္ႏုိး၊ လက္အုပ္မုိး၊ ရွိခုိးထုိက္ပါေပ။
အဥၨလိေခၚ၊ ျမတ္ဂုဏ္ေတာ္၊ ပူေဇာ္ၾကပါေလ။

၉။ အႏုတၱရ ပုညေခတၱ ဂုဏ္ေတာ္။ ။ ဘဂဝေတာ- ေရႊဘုန္းေတာ္သခင္၊ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား၏၊ ဧသ ဧေသာ သာဝက သံေဃာ- အစုံေလးပါး၊ သီးျခားရွစ္ေဖာ္၊ သံဃာေတာ္အေပါင္း၊ ဤအရိယာသူေတာ္ေကာင္းသည္၊ ေလာကႆ- လူနတ္ျဗဟၼာ၊ သတၱဝါအေပါင္း၏၊ အႏုတၱရံ- အတုမရွိ၊ ျမတ္ေခါင္ထိေသာ၊ ပုညေခတၱံ-ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ၊ မ်ဳိးေစ့စု၏၊ ႀကီးထုျမင့္မား၊ စြင့္စြင့္ကားလ်က္၊ ဖြံ႔ထြားဖြယ္ရာ၊ လယ္ယာေျမေကာင္းအတူ၊ ျဖစ္ေတာ္မူပါေပ၏။

လူနတ္ျဗဟၼာ၊ သတၱဝါအထု၊ ေပါင္းအစု၏၊ အတုမရွိ၊ ျမတ္ေခါင္ထိသား၊ မ်ားဘိထုိထုိ၊ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ၊ မ်ဳိးေစ့စု၏၊ ႀကီးထုျမင့္မား၊ စြင့္စြင့္ကားလ်က္၊ ဖြံ႔ထြားဖြယ္ရာ၊ လယ္ယာေျမေကာင္းအတူ၊ ျဖစ္ေတာ္မူပါ ေပေသာ အႏုတၱရပုညေခတၱဂုဏ္။

အႏုတၱရပုညေခတၱဂုဏ္ေတာ္သည္ “ေကာင္းမႈမ်ဳိးေစ့ကုိ ႀကဲခ်စိုက္ပ်ဳိးဖုိ႔ရန္ ျမတ္ေသာလယ္ယာႏွင့္ တူေတာ္မူ၏” ဟူေသာ အနက္ကုိ ျပ၏။

အရိယာသံဃာေတာ္သည္ လယ္ယာေျမေကာင္းႏွင့္တူ၏၊ ေကာင္းမႈရွင္မ်ားကား လယ္ယာရွင္ႏွင့္ တူ၏၊ ေကာင္းမႈရွင္မ်ား ျပဳၾကေသာ လႉဒါန္းမႈ, ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ အဆုံးအမအတုိင္း သီလေဆာက္တည္မႈ, ဘာဝနာကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းမႈမွာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အႏွစ္ျပည့္ေသာ မ်ဳိးေစ့ႏွင့္တူ၏။

ဘုရားလက္ထက္ေတာ္က ဆင္းရဲသူ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္သည္ လယ္ေတာေစာင့္ရင္း စားဖုိ႔ရာ ေပါက္ေပါက္မ်ားကုိ ေလွာ္ထား၏၊ အရွင္မဟာကႆပမေထရ္ျမတ္သည္ နိေရာဓသမာပတ္မွ ထလွ်င္ ဆင္းရဲသူမေလးကုိ ျမင္သျဖင့္ လယ္ေတာသုိ႔ ဆြမ္းခံၾကြေတာ္မူသည္၊ အမ်ဳိးသမီးေလးသည္ မိမိစားဖုိ႔ရာ ေပါက္ေပါက္မ်ားကုိ သြားေရာက္လႉဒါန္းၿပီးလွ်င္ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ မိမိ၏အလႉကုိ ေအာက္ေမ့လ်က္ လယ္ေစာင့္တဲသုိ႔ အျပန္တြင္ ကစင္း႐ုိးမွ ေျမြကုိက္သျဖင့္ ခ်က္ခ်င္း ကြယ္လြန္ေလ၏၊ ထုိအခါ မိမိကုသုိလ္ကုိ ဝမ္းေျမာက္ေသာစိတ္က စြဲေနသျဖင့္ နတ္ျပည္သုိ႔ေရာက္၍ ေပါက္ေပါက္ဇာေတြ တြဲရရြဲဆြဲေနေသာဘုံဗိမာန္၌ နတ္သမီးျဖစ္ကာ “လာဇာနတ္သမီး (ေပါက္ေပါက္နတ္သမီး)”ဟု ထင္ရွားေလ၏။

လာဇာနတ္သမီးသည္ အရွင္မဟာကႆပမေထရ္ကုိ ေက်းဇူးတင္လွ၍ ဝတ္ႀကီးဝတ္ငယ္ ျပဳစုလုိေသာေၾကာင့္ မေထရ္ျမတ္ေနရာ လုိဏ္ဂူသုိ႔ ဆင္းလာေသာအခါ မေထရ္ျမတ္က အျပဳအစု မခံသျဖင့္ ငုိငုိရီရီႏွင့္ နတ္ျပည္သုိ႔အျပန္တြင္ ဘုရားရွင္ ျမင္ေတာ္မူ၍ တရားေဟာေတာ္မူရာ “ေသာတာပန္" အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေလ၏၊ ဤသုိ႔လွ်င္ အရိယာသံဃာေတာ္သည္ ေကာင္းမႈတည္းဟူေသာ မ်ဳိးေစ့ကုိ စုိက္ပ်ဳိးဖုိ႔ရာ အတုမရွိေသာ လယ္ယာေျမေကာင္းႏွင့္ တူေပ၏။ (ဓမၼပဒ၊ ႒၊ ၂၊ လာဇေဒဝဓီတာ၊ ၅-၇။)

ဤဝတၳဳ၌ ေပါက္ေပါက္ အနည္းမွ်ကုိ လႉဒါန္းမႈေၾကာင့္ နတ္စည္းစိမ္ရ႐ုံမွ်မက ေသာတာပန္ျဖစ္သည့္တုိင္ေအာင္ ႀကီးက်ယ္ေသာ အက်ဳိးထူးကုိ ရသည္မွာ ေညာင္ေစ့ကေလး စုိက္ပ်ဳိးလုိက္ရာ ေညာင္ပင္ႀကီးေပါက္လာသည္ႏွင့္ တူေသာေၾကာင့္ “ေညာင္ေစ့ေလာက္ လႉလုိက္လွ်င္ ေညာင္ပင္ႀကီးေလာက္ရ၏" ဟု ေျပာစမွတ္ျပဳၾက၏။

"သံဃာႏုႆတိကမၼ႒ာန္းေခၚတဲ့ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ ပြါးမ်ားအားထုတ္တဲ့ ရဟန္းသည္ သံဃာေတာ္၌ ႐ုိေသ, တုပ္ဝပ္ျခင္း ရွိ၏၊ သဒၶါစသည္တုိ႔၏ ျပန္႔ေျပာျခင္းသုိ႔လည္း ေရာက္၏၊ ႏွစ္သိမ့္ ဝမ္းေျမာက္မႈျဖစ္ျခင္း မ်ား၏၊ ေၾကာက္ဖြယ္ ေဘးငယ္ ေဘးႀကီးကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ ဆင္းရဲ ဒုကၡကုိ သည္းခံႏုိင္၏၊ သံဃာေတာ္ႏွင့္ အတူတကြ ေနရသည္ဟူေသာ အမွတ္သညာကုိ ရ၏၊ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္တုိ႔ကုိ အဖန္တလဲလဲ ေအာက္ေမ့မႈ- သံဃာႏုႆတိရဲ႔ ကိန္းေအာင္းရာျဖစ္တဲ့ ေယာဂီရဲ႔ ကုိယ္သည္ သံဃာေတာ္ စည္းေဝးလ်က္ရွိေသာ ဥပုသ္အိမ္ကဲ့သုိ႔ ပူေဇာ္ထုိက္၏၊ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ကုိ ရျခင္းငွါ စိတ္ညြတ္၏၊ ဒါ့ျပင္ က်ဴးလြန္စရာ ဝတၳဳအမႈႏွင့္ ေတြ႔လွ်င္ သံဃာေတာ္ကုိ မ်က္ေမွာက္၌ ဖူးျမင္ေနရသကဲ့သုိ႔ ရွက္ေၾကာက္မႈသည္ အဲဒီေယာဂီအား ေရွး႐ႈထင္၏၊ အထက္၌ မဂ္ဖုိလ္တရားထူးကုိ ထုိးထြင္း၍ မသိျငားေသာ္လည္း သုဂတိသုိ႔ လားေရာက္ရ၏" လုိ႔ ဝိသုဒၶိမဂ္ (၁၊ ၂ဝ၆)၌ လာရွိပါတယ္။

ရတနာသုံးပါးရဲ႔ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ အဖန္ဖန္ ေအာက္ေမ့သူတုိ႔မွာ ေၾကာက္ျခင္း, ကုိယ္တုန္လႈပ္ျခင္း, ၾကက္သီး ေမြးၫွင္းထျခင္းေတြကုိ ပယ္ေဖ်ာက္လိမ့္မည္-လုိ႔ ဓဇဂၢသုတ္၌ ဘုရားရွင္ မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။

ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါး, တရားဂုဏ္ေတာ္ ၆-ပါးႏွင့္ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါးတုိ႔၏ အနက္အဓိပၸါယ္ အက်ယ္ကုိ သိလုိပါက ရတနာ့ဂုဏ္ရည္ (၂၇-၉၉-၁၆၁)ႏွင့္ ပရိတ္သင္တန္း မွတ္ဖြယ္က်မ္း ဓဇဂၢသုတ္ႏွင့္စပ္သြယ္ သိမွတ္ဖြယ္ (၆ဝ၆-၆၈၄-၇၃၆)တုိ႔၌ ၾကည့္ပါ။

ဆရာေတာ္ ဦးေဇာတာလကၤာရ
ဓမၼာနႏၵ ဝိဟာရ
ဟာ့ဖ္မြန္းေဗးၿမိဳ႔

No comments:

Post a Comment

Followers